[f.kashkalani]

مصرف ويتامين هاي زير مي تواند راه مناسبي براي پيشگيري از کوتاهي قد کودک باشد.

1- کلسيم
کلسيم براي رشد و افزايش تراکم استخوان ها ضروري است چون ماده معدني اصلي استخواني مي باشد. در دوران کودکي و نوجواني استخوان ها در حال رشد هستند، حتي پس از توقف رشد، هنوز استخوان سازي ادامه دارد اما باعث رشد طولي استخوان و افزايش قد نمي شود. کلسيم در محصولات لبني مانند شير، پنير، ماست و… تخم مرغ، گياهان برگ سبز تيره مانند اسفناج، ماهي ساردين، مغزجات يافت مي شود. بعضي غذاها مهارکننده جذب کلسيم اند و بر روي رشد اثر منفي دارند. اين غذاها شامل نوشيدني هاي حاوي کربوهيدارت ها، نمک، چربي، شکر و قهوه مي باشند.

2- منيزيم
مصرف آن باعث افزايش تراکم استخواني مي گردد. منيزيم محرک غده تيروئيد براي ترشح هورمون کلسيتونين است، اين هورمون ميزان کلسيم در خون و فعاليت سلول هاي استخوان ها را تنظيم مي کند. با افزايش منيزيم و کلسيم در خون ساخت و رشد طولي استخوان ها افزايش پيدا مي کند. رژيم هاي غذايي حاوي منيزيم و مکمل هاي حاوي آن باعث افزايش دانسيته استخواني و تحريک رشد قدي مي شود.

3- ويتامين هاي گروه B+
از بين ويتامين هاي گروه B ويتامين B1 و B2 در رشد قد و جلوگيري از کوتاهي قد نسبت به بقيه موثرتر هستند.

4- روي
عنصر روي با تاثير بر ترشح برخي هورمون ها از غدد جنسي و تاثير مثبت بر غده تيروئيد و ترشح کلسيتونين و همچنين با تاثير بر افزايش توليد ويتامين D و در نتيجه جذب کلسيم در رشد استخواني و افزايش قد موثر است. از طرفي روي با تاثير بر فعاليت هورمون سوماتومدين که توسط هورمون رشد ترشح آن تحريک مي شود، باعث ايجاد بافت غضروفي و استخوان شده و عامل موثري بر رشد بدن و رشد اسکلت استخواني است. بنابراين کمبود آن باعث مشکلات حاد از جمله کوتاهي قد خواهدشد.

5- ويتامين D
حداکثر تاثيرگذاري آن بر سلامت استخوان و بافت هاي همبند موثر بر افزايش قد و جلوگيري از کوتاهي قد در استفاده همزمان با کلسيم است. ويتامين D با افزايش جذب کلسيم و نشست آن در استخوان باعث تحريک رشد اسکلت استخواني و بلندتر شدن قد مي گردد.

6- ويتامين C
يکي از ويتامين هاي اساسي براي رشد و نيز افزايش قد و رشد اسکلتي ويتامين C است. اين ويتامين باعث افزايش ساخت بافت همبند و تاندون ها و ساير اجزاي بافت اسکلتي شده و استحکام بيشتر آن را موجب مي شود. منبع اين ويتامين ميوه هاي تازه از جمله مرکبات، زردآلو، توت فرنگي، انبه، سيب، موز، گوجه فرنگي و سبزيجات مي باشد.

7- ويتامين K
اين ويتامين به بدن کمک مي کند که يک پروتئين استخوان کاملا کاربردي به نام استئوکلسين را بسازد. استئوکلسين با کمک اين ويتامين و با اتصال مناسب املاح کلسيم و فسفر در استخوان موجب تقويت و استحکام بافت اسکلتي شده و با افزايش تراکم توده استخوان رشد استخوان ها را موجب مي شود.

8- فسفر
ساختار اصلي استخوان ها از کلسيم و فسفر است و قسمت اعظم استخوان ها را فسفات (از مشتقات فسفر است) تشکيل مي دهد. فسفر بيشتر در منابع غذايي حاوي پروتئين از قبيل انواع گوشت سفيد مانند مرغ و ماهي، تخم مرغ و در لبنيات و برخي از حبوبات يافت مي شود که در کنار کلسيم ساختار محکم استخوان ها را شکل مي دهد و تعادل مناسب ميان دريافت کلسيم و فسفر مي تواند باعث رشد قدي مناسب شود.

9- ساير املاح و ويتامين ها
بسياري از املاح و ويتامين ها با تاثير مستقيم و غيرمستقيم بر ساخت بافت هاي همبند و ماتريکس استخواني باعث افزايش نشست کلسيم و ساير املاح ديگر در استخوان شده و فعاليت سلول هاي سازنده بافت استخواني را افزايش مي دهند که از اين رهگذر باعث افزايش رشد طولي استخوان ها و افزايش قد مي شوند.

از اين املاح مي توان روي، مس، منگنز، سليکون، استرانسيوم، فلورايد را نام برد. حتي املاحي مانند يد (به طور مستقيم تاثيري بر متابوليسم کلسيم نمي گذارد اما براي توليد هورمون هاي T4،T3 که توسط غده تيروئيد ترشح مي شوند نياز است. کم کاري و پرکاري غده تيروئدي هر دو در گردش املاح استخواني موثر هستند) هم در افزايش قد به طور غيرمستقيم موثر هستند. ساير ويتامين ها و پيش سازهاي آنها مانند ويتامين A و بتاکاروتن هم در سلامت استخوان و غضروف ها موثر هستند.

10- درشت مغذي ها
علاوه بر املاح و ويتامين ها، درشت مغذي ها هم بر رشد قدي و سلامت بافت هاي بدن از جمله بافت اسکلتي تاثير بسزايي دارند. غذاهاي حاوي پروتئين از طريق تحريک آزادسازي هورمون رشد در سلامتي و افزايش قد موثرند. البته علاوه بر پروتئين ها، چربي ها و کربوهيدرات ها نيز براي آزادشدن هورمون رشد مورد نياز مي باشند.

پروتئين ها منبع خوبي براي آمينواسيدها هستند که براي توليد هورمون رشد لازم است. غذاهاي حاوي پروتئين بالا شامل گوشت کم چربي، مرغ، ماهي، شير، شيرسويا، پنير، تخم مرغ، لوبيا سبز، لوبياي سويا، تخمه کدو و هندوانه، بادام، بادام زميني، حبوبات، جو دوسر مي باشند.

استفاده از چربي متعادل در رژيم غذايي به رشد کمک مي کند. رژيم هاي غذايي با چربي بالا باعث کاهش دريافت پروتئين شده و اثر آن را بر آزادسازي هورمون رشد کم مي کند و از طرفي اينگونه رژيم ها باعث افزايش دفع کلسيم و املاح از طريق دستگاه گوارش مي شود.

11- آرژنين
آرژنين يکي از اسيدآمينه هاي مهم براي تحريک آزادسازي هورمون رشد در بدن مي شود. اين اسيدآمينه هم به صورت طبيعي در غذا وجود دارد و هم به صورت صنعتي براي مقاصد مختلف از جمله رشد قدي ساخته شده است (ال- آرژنين). معمولا اين اسيد آمينه در افراد با رژيم غذايي مناسب و سالم به طور طبيعي تامين مي گردد و نيازي به خوردن آن به صورت مکمل نيست. اما در کودکان دچار کوتاهي قد مکمل هاي آن ممکن است با تحريک بيشتر هورمون رشد باعث رفع اين مشکل شوند.

12- هورمون رشد
درمان با آن اغلب بدون عارضه است ولي ممکن است موجب افزايش فشار داخل مغزي، التهاب لوزالمعده، تنگي کانال عصب در مچ دست، کاهش قند خون و کوماي ديابتي، عمل تحمل گلوکز و افزايش قند خون و ديابت مليتوس، عملکرد ناکافي تيروئيد، آکرومگالي (رشد بيش از اندازه استخوان ها و بافت همبند که منجر به تغييراتي در چهره مانند بيرون زدگي استخوان فک و پيشاني مي شود)، بزرگ شدن قلب و آسيب قلبي (به صورت احتمالي و غيرقابل برگشت)، افزايش فشار خون، ضخيم شدن پوست، رشد غيرطبيعي مو، آسيب کبدي، ناتواني جنسي در بزرگسالي، آرتريت و التهاب مفاصل شود.

خواب منظم و کافي و نيز ورزش در ترشح هورمون رشد به صورت طبيعي تاثيرگذار هستند زيرا حدود 50 درصد ترشح هورمون رشد در هنگام خواب عميق است و در حين ورزش ترشح هورمون رشد بيشتر مي شود.

در پايان توجه به اين نکته مهم است که تمام موارد کوتاهي قد غيرطبيعي نيستند و تاثير ژنتيک افراد را نبايد ناديده گرفت. در رابطه با کوتاهي قد ناشي از تغذيه نادرست و کمبود ريزمغذي ها، مي توان با تغذيه درست و رژيم غذايي تامين کننده نيازهاي بدن اين مشکل را تا حدودي مرتفع ساخت.

در موارد کوتاه قدي ناشي از وجود بيماري هاي مزمن و ساير علل هورموني رفع مشکل زمينه اي و درمان بيماري ها اولويت نخست را دارد. روش هاي جراحي و کشيدن استخوان و استفاده از پروتزهاي استخواني به دليل عوارض زياد و درصد پايين موفقيت معمولا توصيه نمي شوند. درمان کوتاه قدي همواره بايد به گونه اي باشد که سلامت عمومي افراد را دچار مخاطره نکند.

[نویسنده]

نوشته‌ها