[Zohre Azimi]

1) غیر فعال شدن ویتامین‌‌ها و كوآنزیم‌‌هایی كه در متابولیسم مواد مغذی شركت دارند.

2) تهی شدن ذخایر كبدی به علت ضایعات كبدی

3) سوء جذب

4) مصرف كم مواد مغذی به علت بی‌اشتهایی

5) تحلیل عضلات و اندام‌‌ها و افزایش دفع مواد مغذی به علت دفع افزایش ادرار و یا وجود اسهال.

اعتیاد، بیماری روانی و اجتماعی است و مراقبت‌‌های تغذیه‌ای در درمان ترك اعتیاد در قالب تیم باید اعمال شود.

اصولی كه یك رژیم‌شناس در تنظیم برنامه غذایی معتادان برای سم‌زدایی اعمال می‌كند، عبارت است از:

1) ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای فرد معتاد در دوره ترك اعتیاد

2) نظارت بر توان‌بخشی تغذیه‌ای از طریق تهیه وعده‌‌های غذایی مطلوب و مغذی

3) اعمال برنامه‌‌های تغذیه‌ای و مشاوره با فرد معتاد و همچنین وابستگان او

4) مراقبت‌های پیگیر فرد معتاد پس از برنامه ترك اعتیاد

ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای

طی دوران ترك اعتیاد، بدن دچار استرس‌های جسمانی و پریشانی‌‌های روانی است. به‌دنبال ‌این استرس‌‌ها، عوارضی مانند تهوع، استفراغ و اسهال بروز می‌نماید و به اختلال در نمك‌ها و مایعات بدن و اختلال در تعادل كالریكی بدن منجر می‌شود. رژیم غذایی باید طوری تنظیم شود كه در حد امكان اختلالات و عوارض سخت دوران ترك اعتیاد را كاهش دهد. باید نوع و شدت كمبود مواد مغذی در اسرع وقت مشخص شود تا نوع مكمل‌‌های تغذیه‌ای مورد نیاز تعیین شود و آزمایش‌های بیوشیمی‌ای برای تعیین وضع متابولیت‌‌های بدن(میزان پروتیین، آهن، الكترولیت‌‌ها كه همان نمك‌‌های معدنی موجود در خون هستند و ویتامین‌‌های محلول در آب كه ویتامین C و ویتامین‌‌های گروه B هستند، مشخص شود).

معتادان كه دچار اختلالات كبدی هستند باید از مصرف آهن و ویتامین‌‌های محلول در چربی(ویتامین‌‌های A،D،E،K) خودداری کنند.

سیستم ‌ایمنی بدن در بیشتر معتادان به دلایل گوناگون از جمله رژیم غذایی نامناسب دچار اختلال می‌شود و به همین دلیل معتادانی كه در معرض ویروس HIV هستند، خطر آلوده شدن در آنها بیشتر می‌شود. احتمالا رژیم غذایی ناكافی، از عوامل محرك رشد و انتشار ویروس تا مراحل بروز عفونت است. چنانچه ویروس‌ ایدز در فرد معتاد تشخیص داده شد، باید از رژیم غذایی غنی از كالری و مواد مغذی به همراه مكمل استفاده شود.

توان‌بخشی تغذیه‌ای

سیاست‌‌ها و روش‌‌های گوناگونی در زمینه مكمل‌‌های غذایی برای بهبود سریع‌تر فرد معتاد توصیه می‌شود. به‌عنوان مثال تزریق عضلانی تیامین((Vit B1 روزانه 100میلی‌ گرم به عنوان یك اقدام پیشگیری كننده به‌خصوص در مواردی كه شخص سابقه كمبود تغذیه‌ای داشته توصیه می‌شود. مصرف ویتامین‌‌ها و مواد معدنی همراه با برنامه غذایی در درمان عوارض تغذیه‌ای كه ناشی از مصرف مواد مخدر است، موثر خواهد بود. استفاده از مكمل‌‌های حاوی اسید‌‌های آمینه به‌صورت مخلوطی از چند نوع اسید آمینه ضروری با دوز(میان مصرف دارو) پایین نتیجه مطلوبی به همراه دارد. مصرف یك نوع مكمل اسید آمینه‌ای به‌عنوان مثال تریپتوفان در دراز مدت باعث اختلال عصبی در فرد بیمار می‌شود. به طور كلی اصلاح تغذیه‌ای بیمار، عامل زیر بنایی در توان بخشی جسمانی، روانی و سلامت مغزی فرد معتاد است.

رژیم غذایی پر پروتیین و پر چربی احتمال تمایل نوشیدن الكل را در فرد معتاد افزایش می‌دهد. در برنامه توان بخشی تغذیه‌ای بیمار، غذا باید از نظر تغذیه و طعم طوری باشد كه موجب تحریك اشتها و جلب تمایل فرد به مصرف میان وعده‌‌های غذایی باشد.

آموزش تغذیه و مشاوره به منظور اصلاح زندگی نوین

مشاور تغذیه‌ای در تمام مراحل درمان الزامی ا‌ست و مسایلی چون یافتن جانشینی برای مواد مخدر، ‌ایجاد اشتها، استفاده از میان وعده غذایی متعادل در برنامه آموزشی تغذیه و مشاوره برای بهبود یافتن در نظر گرفته می‌شود.

وعده غذایی نامنظم، نداشتن میان وعده غذایی سبب ‌ایجاد تغییرات قند خون و به‌دنبال آن افزایش نیاز فرد معتاد به مواد مخدر و خطر اعتیاد مجدد را افزایش می‌دهد. پس از ترخیص فرد از مراكز توان بخشی برای بهبود اختلالات تغذیه‌ای باید تغییرات وزن فرد كنترل و پیگیری شود.

در مشاوره تغذیه‌ای مسایلی چون عزت نفس، احساس مسوولیت، توانایی ‌ایجاد روابط اجتماعی، باید مورد بحث و گفتگو قرار گیرد و مشاركت نزدیك خانواده ضامن موفقیت در برنامه ترك اعتیاد می‌باشد.

مراقبت‌ها و پیگیری‌‌های تغذیه‌ای

مراقبت‌‌ها و پیگیری‌‌های تغذیه‌ای پس از ترخیص از مراكز درمانی باید ادامه داشته باشد و حداقل هفته‌ای یك بار جلسه مشاوره با رژیم‌شناس برای پیگیری وزن و همچنین میزان پیشرفت در درمان اختلال تغذیه‌ای به‌دنبال پیروی از الگوی صحیح غذایی صورت گیرد.

به‌طور كلی رژیم‌شناسان باید مهارت‌‌های شغلی خود را در‌ این زمینه با مطالعه متون مربوط به مواد مخدر، شركت در سمینار‌‌هایی در‌این زمینه و همكاری با تیم درمانی معتادان برای گسترش مهارت‌‌های شغلی انجام دهند.

[نویسنده]

نوشته‌ها