۶ سوالي که درباره ديابت

مع‌الوصف، بيشتر پزشکان بر اين نکته تاکيد مي‌کنند که آموزش يکي از ارکان کنترل ديابت است؛ آموزشي که مي‌تواند توسط رسانه‌هايي که پلي بين مردم و پزشکان هستند نيز انجام شود. در این مطلب تلاش شده است تا چنين آموزشي، هرچند مختصر، محقق شود.

1. روزي چند بار قند خونمان را اندازه بگيريم؟

دکتر علي خاني
متخصص ديابت و عضو انجمن ديابت ايران
مبتلايان به ديابت نوع1 بايد روزانه 4 تا 7 بار و مبتلايان به ديابت نوع2، بايد بين 1 تا 4 بار با توجه به نوع و دوز داروهاي مصرفي‌شان قندخون خود را با گلوکومتر اندازه‌گيري کنند. خوشبختانه دستگاه‌هاي جديدي (CGM) نيز به بازار آمده‌اند که حسگر آنها مانند يک سوزن ظريف زير پوست وارد مي‌شود و براي 3 تا 5 روز قندخون را هر 5 دقيقه يک‌بار اندازه‌گيري مي‌کند. سپس دستگاه از روي پوست برداشته اطلاعات آن به‌وسيله نرم‌افزار مخصوص دانلود مي‌شود و گزارش‌هاي مربوط به قندخون در قالب کردار و جدول ارائه خواهد شد. به اين ترتيب پزشک به راحتي متوجه مي‌شود قندخون هنگام خواب، فعاليت و… چه تغييري مي‌کند و چه درماني براي بيمار مناسب‌تر است.

2. آيا درمان ديابت با گياهان دارويي امکان‌پذير است؟

دکتر امين صالح‌پور
متخصص تغذيه
در حال حاضر حدود 380 ميليون ديابتي در دنيا زندگي مي‌کنند. تمام جوامع از کشورهاي پيشرفته گرفته تا کشورهاي کمتر توسعه‌يافته و در حال توسعه همگي از داروها و انسولين‌هاي يکساني استفاده مي‌کنند که در کشور ما نيز در دسترس هستند، بنابراين چنين تصوري نادرست است که تنها با مصرف گياهان دارويي، پوست گردو، باميه خام، آب زرشک و… مي‌توان قندخون را کنترل کرد. گياهان دارويي ممکن است اثر کمکي داشته باشند اما هيچ‌وقت جاي دارو را نمي‌گيرند و نقش رژيم غذايي را ندارند. براي مثال شما نمي‌توانيد بگوييد امروز گزنه يا شنبليله مصرف کرده‌ايد پس ديگر نيازي نيست مراقب رژيم غذايي‌تان باشيد. اين کار شما را در معرض خطر عوارض ديابت قرار مي‌دهد.

3. ديابت درمان قطعي دارد؟

دکتر داوود عباسي
متخصص ديابت و مديرعامل انجمن ديابت اسلامشهر
در ديابت نوع1 سلول‌هاي بتا که مسئول توليد انسولين هستند از بين مي‌روند و اين تفکر وجود دارد که مي‌توان با کمک سلول‌هاي بنيادي، سلول‌هاي از دست رفته را احيا کرد، اما اين فرضيه هنوز در مرحله تحقيق است و به‌عنوان روشي درماني براي ديابت شناخته نشده است. با اين حال اگر روزي به اثبات برسد، تنها براي بيماراني انجام مي‌شود که ديابت خود را به خوبي کنترل کرده و دچار عارضه نشده‌ باشند، بنابراين هر فرد ديابتي از زماني که متوجه بيماري خود مي‌شود، بايد به‌طور مرتب (ديابتي‌هاي نوع1 سالي 1 بار و ديابتي‌هاي نوع2 هر 5 سال 1 بار) از لحاظ عوارض چشمي، قلبي- عروقي، کليوي، سلامت پا و… بررسي شود.

4. تاثير استرس بر ديابت چيست؟

دکتر حميدرضا احمدخاني
روان‌پزشک و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي ايران
هيجان‌ها و تکانه‌هاي عصبي مثل استرس، اضطراب، افسردگي، غم و حتي گاهي هيجان‌هاي خوشايند مثل شادي‌هاي خيلي زياد باعث ترشح ميزان زيادي هورمون در بدن مي‌شود و کنترل قندخون را با مشکل مواجه مي‌‌کند؛ حتي اگر بيمار از بهترين داروها استفاده کند و نزد بهترين پزشک برود. هر عاملي که در طولاني‌مدت براي فرد فشار و محدوديت ايجاد کند (از جمله بيماري‌هاي مزمن و از جمله ديابت)، او را در مقابل بيماري‌هاي وابسته به اعصاب آسيب‌پذيرتر مي‌کند. اختلال در سوخت‌وساز بدن بر اثر ديابت نيز خود عامل مستعد‌کننده ديگري براي ابتلا به بيماري‌هاي اعصاب است. از آنجا که مشکل‌هاي اعصاب بر تمام ارگان‌هاي بدن تاثيرگذارند شايد لازم باشد در اين شرايط براي فرد داروهاي اعصاب تجويز شود تا بتواند ديابت خود را تحت کنترل درآورد.

5. چکاپ قلبي هرچند وقت يکبار براي ديابتي‌ها لازم مي‌شود؟

دکتر فرخزاد لايق
متخصص قلب و عروق
مهم‌ترين علت مرگ‌ومير در ديابتي‌ها بيماري‌هاي قلبي- عروقي است. آنها نبايد منتظر علائم قلبي آشکار (مانند درد قفسه‌سينه) بمانند زيرا سکته قلبي بيماران مبتلا به ديابت معمولا بي‌علامت است و شايد صرفا با يک تنگي‌نفس، خود را نشان دهد. ديابتي‌ها درد قلب را به خوبي حس نمي‌کنند زيرا مکانيسم حس درد در اين افراد مختل است. همچنين 20 درصد از کساني که سکته مي‌کنند، متوجه آن نمي‌شوند و گرفتگي عروق تا 70 درصد اصلا علائمي در اين بيماران ايجاد نمي‌کند. بنابراين بيماران مبتلا به ديابت به‌خصوص از نوع2 بايد حداقل سالي 1 بار تست ورزش انجام دهند و از لحاظ سلامت قلبي- عروقي بررسي شوند.

6. موقع افت قندخون (حمله هيپوگليسمي) چه‌کار کنيم؟

دکتر امين صالح‌پور
متخصص تغذيه
افراد ديابتي وقتي دچار افت قند مي‌شوند معمولا شروع به پرخوري مي‌کنند. اين کار باعث مي‌شود قندشان در عرض زمان کوتاهي به شدت بالا رود و به بدنشان آسيب برساند. در چنين وضعيتي فرد بايد از پرخوري جلوگيري و از قندهاي ساده استفاده کند. براي درمان افت قندخون قانوني تحت عنوان 15/15 وجود دارد يعني بايد 15 گرم کربوهيدرات بخوريد و 15 دقيقه صبر کنيد. اين ميزان کربوهيدرات مي‌تواند معادل 1 ليوان شربت آب قند (حاوي 3 تا 5 حبه قند يا 1 قاشق غذاخوري شکر)، نصف ليوان نوشابه غيررژيمي يا آبميوه، 1 قاشق غذاخوري عسل يا مربا يا 1 ليوان شير باشد، بنابراين بايد يکي از اين موارد را مصرف کنيد و بعد از 15 دقيقه قندخونتان را اندازه بگيريد. اگر ميزان آن بالاي 70 باشد ديگر نيازي به تکرار اين کار نخواهيد داشت. در غير اين صورت بايد آنقدر آن را انجام دهيد تا قندتان به محدوده طبيعي
(بين 70 تا 130) برسد.