[zahra jamshidi]

يکي از مهم‌ترين مشکلات جوامع امروزي افزايش شيوع چاقي است. اگرچه ژنتيک تاثيري حدود 70 درصد بر وزن دارد اما رژيم‌غذايي افراد هم در اين زمينه موثر است. البته تحقيقات جديد نشان داده‌اند، عواملي به جز رژيم غذايي و ژنتيک نيز در بروز چاقي تاثيرگذارند و به عنوان مواد چاق‌کننده (obesogen) شهرت يافته‌اند…

اين عوامل، مواد شيميايي طبيعي يا ساخته دست بشر هستند و باعث افزايش وزن –به‌خصوص در دوران جنيني و رشد اوليه- مي‌شوند و اين اثر از طريق افزايش تعداد سلول‌هاي چربي، کاهش سوخت‌وساز انرژي در بدن، مقاومت به انسولين در کبد و ترشح کم لپتين (مسوول پيغام سيري بدن) از سلول‌هاي چربي بروز مي‌كند. اين مواد عبارتند از:

1. بيسفنول

اين تركيب در توليد بسياري از بطري‌هاي پلاستيكي شير و آب و نوعي رزين به نام اپوكسيدر كه در ديواره داخلي قوطي‌هاي نوشيدني و كنسروها به شکل يك لايه سفيد ديده مي‌شود، به كار مي‌رود. وجود اين تركيب در دستگاه‌هاي خودپرداز و فاكس هم رسيد آنها را به اين تركيب آلوده مي‌كند و امكان دارد از طريق تماس دست «بيسفنول A» وارد بدن شود. از مضرات اين تركيب اين است كه گاهي اثري مشابه هورمون زنانه دارد و مواجهه با آن مي‌تواند باعث ايجاد اختلال در تعادل هورمون‌هاي جنسي يا كاركرد غدد درون‌ريز شود. اين ترکيب همچنين باعث تجمع چربي در بدن و چاقي مي‌شود. اين ترکيب به ميزان
5 درصد از مادر به جنين انتقال مي‌يابد و مي‌تواند منجر به اثرات سوئي در جنين شود. استفاده از اين ماده در دنياي امروز گسترش يافته و مواجهه با آن اجتناب‌ناپذير است. بيسفنول A مي‌تواند در اثر شستشو، گرما، شکستگي و ضربه و مسايلي از اين قبيل آزاد شود و غذا، شير و نوشيدني محتوي خود را آلوده کند و از اين طريق به راحتي و به مقدار زياد وارد بدن شود. البته روش‌هايي مانند انتخاب بطري‌هاي شيشه‌اي، استيل ضدزنگ به جاي پلاستيک و عدم درخواست رسيد از صندوقدار به کاهش مواجهه با اين تركيب کمک مي‌کند

2 . آترازين
آترازين يک علف‌کش است که محيط‌زيست را آلوده مي‌کند. اين سم شايع‌ترين سم موجود در آب لوله‌کشي است و مي‌تواند باعث کم‌کاري تيروييد و اختلال در سوخت‌وساز چربي‌ها شود. البته نصب فيلتر کربن فعال در شير آب مي‌تواند به کاهش دريافت اين سم کمک کند.

3. پرفلورواکتانوئيک اسيد
روکش ظروف تفلون متشکل از اين ترکيب است که در صورت ورود به بدن اثرات مضري از جمله اختلال در سوخت و ساز بدن، مشکلات تيروييدي و چاقي را به دنبال دارد. اين ترکيب ها در حرارت‌هاي بالا به مرور زمان آزاد و به آرامي ‌وارد غذا مي‌شوند. البته مواد نچسب اين ظروف در حرارت ملايم (حرارت کمتر از240 درجه سانتي‌گراد) تجزيه نمي‌شوند، اما براي کاهش مضرات ناشي از اين ترکيب رعايت اين موارد توصيه مي‌شود، اينكه دقت کنيد بدنه ظروف خراشيده نشوند و هنگام شستشو آنها را با مواد شوينده قوي و اسکاچ‌هاي زبر نشوييد، هنگام آشپزي از حرارت ملايم استفاده کنيد، اگر ظروف خراب شدند آنها را در مراکز معتبر بازسازي کنيد يا دور بريزيد، حتما از ظروف تفلون استاندارد و مرغوب استفاده کنيد و به خاطر داشته باشيد كه ظروف استيل يا چدني جانشين‌هاي خوبي براي ظروف تفلون هستند.

4. فتالات‌ها
اين مواد که در کرم، شامپو، عطر، ادکلن، شمع‌هاي معطر و خوشبوکننده‌ها وجود دارند، ممكن است باعث اختلال عملکرد هورموني، افزايش وزن و اختلال رشد کودکان شوند. بنابراين بايد از مصرف محصولات حاوي فتالات اجتناب کرد.

5. ترکيب‌هاي آلي قلع

ترکيب‌هاي چاق‌کننده و مضر قلع در وينيل (پرده حمام، کيف‌ها و پارکت‌ها) و پلاستيک‌هايPVC (لوله‌ها) يافت مي‌شود و بايد از آنها اجتناب کرد.

6. نيکوتين
مصرف سيگار توسط مادر باردار خطر چاقي کودک را در آينده افزايش مي‌دهد. مواجهه مستقيم يا غيرمستقيم با دود سيگار به‌خصوص براي نوزادان و کودکان کم‌سال مضر است.

[نویسنده]

نوشته‌ها