[e.amini]

بيشترين مقدار نياز به آهن در دو سال اول زندگي و در دوران بلوغ و سنين نوجواني مي‌باشد. در پسرها كه بافت عضلاني در حال رشد و توسعه است و همچنين در دخترها به دليل شروع عادت ماهيانه، نياز به افزايش حجم خون و توليد گلبول‌هاي قرمز و در نتيجه آهن افزايش مي‌يابد. در شرايط خاص مانند شيردهي و انجام دادن تمرينات ورزشي، مقدار نياز به آهن افزايش چشمگيري مي‌يابد و چون جذب آهن در بدن از الگويي 10 درصدي برخوردار است، استفاده از منابع غني اين ماده معدني در اين دوران بسيار حياتي است. مقدار نياز به آهن در سنين نوجواني به قدري بالا است كه حتي در صورت كامل بودن ذخاير آهن، ميزان آهن در گردش به علت نياز و مصرف بالا كاهش مي‌يابد. عدم تامين آهن مورد نياز در اين برحه سني عوارض كوتاه مدت و بلندمدت بسياري را به همراه خواهد داشت. در دوران بلوغ ميزان نياز به آهن 12 ميلي‌گرم در آقايان و 15 ميلي‌گرم در خانم‌ها است كه در دوران بارداري و شيردهي اين ميزان به ترتيب به 30 و 20 ميلي‌گرم در روز افزايش مي‌يابد.

ساختن مولكول هِم و تشكيل هموگلوبين جهت انتقال گازهاي اكسيژن به سلول‌ها و خارج كردن گاز دي‌اكسيد كربن از بدن از طريق عمل دم و بازدم يكي از وظايف مهم آهن در بدن مي‌باشد. نقص در پاسخ‌هاي ايمني و كاهش مقاومت‌ها در برابر عفونت‌ها، كاهش قدرت يادگيري و نقص در حافظه كوتاه مدت، اختلالات رشدي، كاهش اشتها، افزايش احتمال مسموميت با سرب و… از جمله عوارض كمبود آهن به شمار مي‌روند. علاوه بر اين بروز كم خوني ناشي از فقر آهن، خستگي، ضعف، سردرد، بي‌حوصلگي، بي‌قراري، كاهش سطح توجه، رنگ‌پريدگي به خصوص در مخاط لب، پلك و چشم‌ها، بيش‌فعالي و اختلال در تمركز و يادگيري از ديگر عوارض كمبود آهن هستند كه بايد به آنها توجه ويژه‌اي داشت. تمايل به خوردن خاك، يخ، مهر، كاهگل و گچ از ديگر نشانه‌هاي كمبود آهن به شمار مي‌رود. متاسفانه كمبود آهن و كم‌خوني‌هاي ناشي از آن به ميزان چشمگيري در سنين 14-9 سالگي به علت گرايش به تغذيه غلط در بين دختران و پسران شايع مي‌باشد كه البته همانطور كه قبلا نيز گفته شد، اين كمبودها در دختران خطرات بيشتري را به دنبال دارد. زيرا اين دختران پرورش‌دهندگان نسل آينده هستند و كمبودهاي آنها تاثيرات ناگواري در سلامت فرزندان آينده دارد. در ادامه مقدار آهن موجود در برخي از مواد غذايي آورده شده است.

فيتات‌هاي موجود در انواع غلات، دانه‌ها، آجيل‌ها و سبزيجات، فيبرها، برخي از تركيبات موجود در قهوه و چاي، اسفناج و آويشن و همچنين كلسيم موجود در لبنيات از عوامل كاهش دهنده جذب آهن به شمار مي‌روند. از اين رو توصيه مي‌شود كه در صورت وجود كم‌خوني، غذاهاي حاوي آهن را در كنار لبنيات و ديگر مواد حاوي كلسيم ميل نفرماييد. زياده‌روي در مصرف شير بعد از يك سالگي، يكي از عوامل بروز كم‌خوني در كودكان به شمار مي‌رود. پروتئين سويا نيز يكي از مهاركننده‌هاي جذب آهن تلقي مي‌گردد.

از طرف ديگر، ويتامين C از عوامل مساعدكننده بسيار موثر در جذب آهن غيرهم محسوب (آهن موجود در منابع گياهي) مي‌شود. ماهي و آبزيان نه تنها خود حاوي آهن هم (آهن موجود در منابع حيواني) هستند، بلكه حاوي تركيباتي نيز مي‌باشند كه جذب آهن غيرهم را نيز افزايش مي‌دهند.

[نویسنده]

نوشته‌ها