[v.fatoorechi]

یافته‌ها حاكی است كه رژیم‌های غذایی غنی از ماهی برای زنان باردار مفید است؛ اما در مورد ماهی و سایر موجودات دریایی یك مساله مهم دیگر هم وجود دارد و آن تاثیر آلاینده‌های زیست محیطی است.
یكی از خطرناك‌ترین این آلاینده‌ها جیوه است. از دهه 1950 میلادی به بعد تاثیرات این نوع آلاینده بر انسان‌ به دقت مورد مطالعه قرار گرفت. تحقیقات اولیه نشان داد كه ماهیان و سایر موجودات آبزی در محیط‌های آلوده به جیوه مستقیما تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
امروزه این آگاهی به دست آمده كه این مشكل حاصل فرآیندی به نام انباشت بیولوژیكی است. منظور از انباشت بیولوژیكی پروسه‌ای است كه در آن موجودات زنده نظیر انسان كم‌كم مواد آلاینده را از محیط جذب می‌كنند.
مشكل زمانی حاد می‌شود كه سرعت جذب خیلی سریع‌تر از آن است كه بدن بتواند آن ماده آلاینده را، از بدن دفع كند. جیوه از دیگر آلاینده‌ها مستثنا نیست حتی مشكل جیوه این است كه مقادیر ناچیز آن هم می‌تواند خطرناك باشد. اگر جیوه در محیط باشد، قطعا زنجیره غذایی از خرد تا كلان آن را جذب خواهند كرد. درك این موضوع خیلی ساده است، تصور كنید ماهی از مواد غذایی آلوده به جیوه تغذیه كند. انسان نیز از این ماهی تغذیه كند.
در این شرایط وارد شدن جیوه به بدن انسان قطعی است؛ اگر موجود زنده به هر دلیلی منبع غذایی خود را تغییر دهد آنگاه به بدن مجال داده می‌شود كه آن ماده را دفع كند؛ اما اگر استفاده از آن منبع كماكان ادامه داشته باشد، میزان آلاینده از سطح مجاز در بدن بالاتر خواهد رفت و این آغاز مشكل است. تحقیقات در آمریكا نشان داده كه مناطق مختلفی از این كشور به دلایلی نظیر دفع پسماندهای زیست‌محیطی به جیوه آلوده شده‌اند.
به دلیل شرایط خاص این كشور برخی بر این باورند كه خوردن ماهی بیشتر از دو بار در هفته جایز نیست؛ در عین حال، بسیاری از محققان نیز معتقدند این موارد به هیچ‌وجه نباید مانع از خوردن ماهی شود.
بتازگی تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه صورت گرفته كه نشان می‌دهد تغذیه مادران باردار از ماهی می‌تواند مانع از یكی از مهم‌ترین اختلالات رفتاری در كودكان شود. دكتر سوزان كوریك، اپیدمیولوژیست از بیمارستان بوستون و همكارانش تحقیقات زیادی را در این زمینه انجام داده‌اند.آنها مدعی هستند تحقیقات آنها ثابت كرده تغذیه منظم مادران باردار از ماهیانی كه آلوده به جیوه نیستند می‌تواند روی سلامت روانی فرزندان آنها بسیار تاثیر داشته باشد.
تاثیر ماهی بر اختلالات رفتاری نظیر بیش‌فعالی
یكی از اختلالات رفتاری شایع در كودكان بیش فعالی یا ADHD است. كودكان مبتلا به این اختلال رفتاری فوق‌العاده پرانرژی، پرتحرك و خسته‌كننده هستند.
این كودكان بدون اراده و با یك نیروی مهار نشدنی كارهایی را انجام می‌دهند كه كودكان عادی حتی تصور آنها را هم در ذهن ندارند؛ همین مساله معمولا باعث می‌شود كه آنها با واكنش‌های تندی از سوی اطرافیان مواجه شوند. با وجود این‌كه این اختلال مدت‌هاست كه شناخته شده، ولی متاسفانه والدین این كودكان اغلب از پذیرش آن در مورد فرزندانشان سرباز می‌زنند.
در حدود 3 تا 5 درصد از كودكان به این عارضه مبتلا هستند، اما اغلب درصد پسران بیش‌فعال از دختران بیشتر است. هنوز بدرستی مشخص نیست چه عاملی سبب این رفتارها می‌شود؛ اما محققان بر این باورند دلیل آن هرچه باشد، به آغاز حیات نوزاد یا دوره‌ تكامل مغز برمی‌گردد.
افسردگی، كمبود خواب، عدم توانایی در یادگیری، انقباض‌های غیرعادی اندام‌ها و مشكلات رفتاری از عوارض این اختلال است. تحقیقات تازه‌ای كه دكتر كوریك و همكارانش انجام داده‌اند، نشان داده تغذیه مادران در دوران بارداری می‌تواند در این زمینه بسیار تاثیرگذار باشد.
بخشی از این مجموعه تحقیقات گسترده در ایالت ماساچوست آمریكا صورت گرفته و در آن نوزادان 515 زن با رژیم غذایی مشخص مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. از موی سر 420 نفر از این مادران نیز تست جیوه گرفته شد. هشت سال پس از این نمونه برداری دكتر كوریك و همكارانش روی كودكان این مادران تست هوش و سایر آزمایش‌های رفتاری را انجام دادند.
تحقیقات نشان داد فرزندان مادرانی كه به طور منظم از ماهی تغذیه كرده بودند، هیچ نشانی دال بر اختلالات رفتاری از نوع بیش فعالی از خود نشان نمی‌دهند.
محققان بر این باورند كه رژیم غذایی مادران قطعا فاكتور مهمی است. دكتر كوریك و همكارانش مشخصا روی گونه‌های مختلف ماهی كه این مادران از آنها تغذیه كردند، آزمایش خاصی انجام ندادند؛ اما تحقیقات آنها نشان داد مادرانی كه از ماهیان سالمون یا ماهیان فلس‌دار تغذیه كرده‌اند نسبت به آنهایی كه از گوشت كوسه، ماهی تن یا شمشیر ماهی استفاده كرده‌اند در موی سرشان میزان كمتری جیوه دارند.
این تحقیقات همچنین نشان داد كودكانی كه مادرانشان در حین بارداری از ماهی تغذیه كرده‌اند و در موی سرشان كمتر از یك میكروگرم جیوه یافت شده، معمولا كمتر به بیش فعالی مبتلا شده‌اند. این در حالی است كه كودكانی كه در موی مادرانشان میزان جیوه بیشتری وجود دارد، بیشتر احتمال ابتلا به این عارضه رفتاری را دارند و البته این جدای از میزان ماهی‌ای است كه این مادران در حین بارداری مصرف كرده‌اند.
آزمایش‌ها نشان داد پسران نسبت به دختران بیشتر نسبت به جیوه حساسیت دارند. در این تحقیقات آزمایشات متعددی از كودكان به عمل آمد. یك نمونه از این آزمایش‌ها تست هوش بود و سایر آزمایش‌ها تمركز كودكان را مورد بررسی قرار داد. به عنوان مثال در یك آزمایش از كودكان خواسته شد به صفحه رایانه نگاه كنند و هرگاه كه تصویر گربه را دیدند با دست روی یكی از كلید‌ها فشار دهند
جمع‌بندی
دكتر كوریك می‌گوید فرزندان مادرانی كه در موی سرشان بیشتر از 20 درصد جیوه یافت می‌شود، حدود 50 تا 60 درصد احتمال دارد به اختلال رفتاری بیش‌فعالی مبتلا شوند؛ اما هرچقدر میزان جیوه در موی سر مادران كمتر باشد، احتمال ابتلا به این نوع اختلال نیز در كودكان كمتر است. تحقیقات متفاوتی در دانشگاه كبك انجام گرفت كه نشان داد ارتباط مستقیمی میان اختلالات رفتاری و افزایش سطح جیوه وجود دارد.
پروفسور سیمون فریزر از دانشگاه ونكوور بر این باور است كه علاوه بر جیوه، آلاینده‌هایی نظیر دود سیگار، حشره‌كش‌ها و سایر مواد سمی نیز می‌توانند مستقیما سلامت مادران و اطفال را تحت تاثیر قرار دهند.

[نویسنده]

نوشته‌ها