[neda.mousavi]

«من دیروز یک بسته بیسکویت رژیمی خریدم و فروشنده هم تاکید کرد این بیسکویت مخصوص افراد دیابتی است و بدون شکر است، اما وقتی پس از مصرف مقداری از بیسکویت‌ها، قندخونم را اندازه‌گیری کردم بالای 320 بود. چرا؟» اینکه روی محصولی نوشته شده باشد «بدون شکر»، به این معنی نیست که بدون کربوهیدرات است.

بسیاری از افراد متوجه نمی‌شوند که رابطه مستقیمی بین مصرف کربوهیدرات و افزایش قندخون وجود دارد. درست است که مصرف شکر و قندهای ساده برای افراد دیابتی مناسب نیست اما بهتر است بدانیم که در واقع مقدار کربوهیدرات دریافتی اهمیت بیشتری دارد.

کربوهیدرات یکی از 3 درشت مغذی اصلی غذای ما را تشکیل می‌دهد. پروتئین و چربی‌ها درشت مغذی‌های دیگر هستند.

کربوهیدرات‌ها، هم به شکل ساده وجود دارند هم به شکل پیچیده. منظور از کربوهیدرات‌های ساده گلوکز، فروکتوز و لاکتوز است. قندهای ساده معمولاً در میوه، شیر، شکر و قند معمولی وجود دارد. قندهای پیچیده در نان، برنج، غلات، ماکارونی و حبوبات یافت می‌شوند.

در واقع میزان افزایش قندخون ارتباط مستقیمی با مقدار دریافت کربوهیدرات دارد. باید توجه کرد که سرعت افزایش قندخون پس از مصرف قندهای ساده بیشتر است ولی باید توجه کنیم که ترکیب‌هایی دیگر که در هر غذا وجود دارند، مانند فیبرها یا مصرف مواد غذایی با هم می‌توانند در سرعت بالا رفتن قندخون نقش داشته باشند. برای مثال مصرف فیبر می‌تواند باعث کند شدن سرعت افرایش قندخون شود. بسیاری از قندهای پیچیده مانند نشاسته به سرعت در بدن به قندهای ساده تبدیل و باعث بالا رفتن قندخون می‌شوند.

بیسکویت رژیمی قند خون را بالا می‌برد
بیشتر فروشندگان محصولات رژیمی مثل بیسکویت‌های رژیمی و بدون قند، مدعی هستند که محصولاتشان قند ندارند و بیشتر، منظورشان گلوکز است. یعنی این محصولات ممکن است حاوی سایر قندهای ساده مانند فروکتوز یا لاکتوز باشند، اما پرواضح است که ماده اولیه ساخت بیسکویت و سایر شیرینی‌ها، آرد است که یکی از منابع اصلی کربوهیدرات در رژیم غذایی ما است.

برچسب‌های رژیمی دقت کنید
غذاها و محصولات رژیمی انواع مختلف و ترکیب‌های آن‌ها با یکدیگر تفاوت دارند. افراد دیابتی باید در انتخاب مواد غذایی دقت کافی داشته باشند. برای مثال محصولی که روی آن نوشته شده «بدون افزودن قند» با محصولی که سازندگانش مدعی‌اند «بدون قند» است، تفاوت بسیار دارد. چرا که در اولی ممکن است به طور طبیعی قند وجود داشته باشد و در دومی باید قندی وجود نداشته باشد.

برخی کشورها مقررات خاصی در مورد برچسب‌های غذایی دارند برای مثال چنانچه یک محصول در یک سروینگ حاوی کمتر از نیم گرم قند یا شکر باشد، می‌توان به آن «بدون شکر» گفت هر چند که به معنی «بدون کربوهیدرات» نیست. در برخی از محصولات به جای شکر معمولی از قندهای الکلی مانند سوربیتول استفاده می‌شود. این محصولات اگرچه مقدار کمتری شکر یا قند دارند اما بدون آن نیستند.

از طرف دیگر، در بعضی از محصولات به جای شکر معمولی یا قند الکی، از شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام استفاده می‌شود که بدون کربوهیدرات است، مانند برخی نوشابه‌های بدون کالری که قندهای مصنوعیشان باعث افزایش قندخون نمی‌شوند.

افراد دیابتی باید برچسب غذایی هر محصولی را که به عنوان رژیمی فروخته می‌شود، بخوانند و به میزان کربوهیدرات، پروتئین، چربی و کالری آن توجه کنند. گاهی در بسیاری از مواد مثل حلوا ارده رژیمی، میزان کالری موجود در سروینگ بیشتر از غذاهای مشابه غیر رژیمی است. همین میزان بالای کالری یا انرژی، خود می‌تواند باعث افزایش وزن بیمارانی که معمولاً از چاقی یا بالا بودن وزن هم رنج می‌برند، شود.

در برخی محصولات رژیمی، میزان پروتئین و چربی بسیار بالاست و مصرف بیش از اندازه آن‌ها علاوه بر خطر افزایش وزن، باعث آسیب به کلیه (به دلیل پروتئین بالا) یا بالا رفتن کلسترول و تری گلیسیرید فرد می‌شود. مشکل وقتی جدی‌تر می‌شود که غذاهای رژیمی بدون برچسب غذایی باشند. در چنین شرایطی قضاوت در مورد ترکیب‌های آن ماده غذایی بسیار دشوار می‌شود و فقط بر اساس حدس و گمان می‌توان قضاوت کرد. برای مثال نان جوی رژیمی که در کشور فروخته می‌شود به هیچ‌وجه نمی‌تواند فقط از آرد جو تهیه شده باشد چون نان جو بسیار خشک، تیره و بدمزه است، بنابراین نان‌هایی که به اسم نان جو فروخته می‌شوند، معمولاً فقط کمی از آرد آن‌ها از جو است.

سیده ندا موسوی، دانشجوی دکترای تخصصی علوم تغذیه

[نویسنده]

نوشته‌ها