شیوع دیابت به ویژه دیابت نوع دوم که بیشتر با شیوه زندگی ما در ارتباط می باشد، در طی دهه اخیر افزایش چشمگیری داشته است. باورهای نادرست بسیاری در مورد دیابت وجود دارد که سبب می شود کنترل این بیماری مزمن در بعضی از مبتلایان با مشکل مواجه شود. جالب آن که بعضی از بیماران بین بیماری قند و دیابت تفاوت قائلهستند و به نوعی از کلمه دیابت فرار می کنند و تصورشان آنست که فقط مقداری قندشان بالاتر از میزان طبیعی است. واقعیت آنست که با کتمان نمودن بیماری مساله حل نخواهد شد. از آنجا که دیابت یک بیماری است که سیستمهای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می دهد ، تصحیح باورهای غلط درباره دیابت پیشگیری و درمان این بیماری را تسهیل می نماید. در این مقاله ما سعی می کنیم که شما حقایقی را در مورد دیابت دریابید و بیاموزید چگونه از باورها و تصورات غلط دوری کنید.
باور غلط: دیابت یک بیماری جدی نیست.
حقیقت: واقعیت آنست که در مورد دیابت ما دچار افراط و تفریط هستیم، بعضی تصور می نمایند که دیابت بیماری است که دیگران را مبتلا می نماید نه آنان را. از آنجا که افراد قابل توجهی از مبتلایان به دیابت در مراحل اولیه بیماری علائم قابل توجهی ندارند، بیش از یک سوم افراد دیابتی نسبت به بیماری خود آگاهی ندارند.
از طرف دیگر بعضی از دیابتی ها بعد از آن که متوجه می شوند به دیابت مبتلا هستند همچنان به شیوه زندگی قبلی خود که آنان را مستعد دیابت کرده است ادامه می دهند و به نوعی بیماری خود را جدی نمی گیرند. لذا باید بدانید دیابت بیماری جدی است. مرگ و میر سالانه ناشی از دیابت بیش از سرطان سینه و ایدز است. از هر سه فرد مبتلا به دیابت ، ۲ نفر در اثر بیماری های قلبی و سکته جان می بازند.
باور غلط: اگر شما چاق هستید یا اضافه وزن دارید، حتما به دیابت نوع ۲ مبتلا خواهید شد.
حقیقت: ابتلا به اضافه وزن می تواند سبب ایجاد دیابت شود، به همین دلیل و با توجه به شیوع روزافزون چاقی وارتباطی که این دو بیماری با هم دارند بعضی تصور می کنند که همه افراد چاق مبتلا به دیابت خواهند شد. اگرچه چاقی یکی از عوامل خطر اصلی ابتلا به دیابت است، اما سایر فاکتورهای خطر مثل سابقه خانوادگی، قومی و سن نیز می توانند نقش مهمی داشته باشند. متاسفانه، خیلی از مردم تنها بعضی فاکتورهای خطر را در نظر می گیرند. بعضی از افراد تصور می کنند که وزن تنها فاکتور خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ است. واقعیت آنست که اکثر افراد چاق به دیابت نوع دو مبتلا نمی شوند و خیلی از افراد مبتلا نیز وزن مناسب یا اضافه وزن خفیف دارند. اما از آنجا که وزن از فاکتورهای خطری که شما می توانید آن را کنترل نمایید در پیشگیری و درمان دیابت ارزش بیشتری دارد اگرچه تنها عامل نیست.
از طرف دیگر خیلی از مردم نیز علت ابتلا به دیابت را عوامل ارثی می دانند، در نتیجه برای شیوه زندگی صحیح ارزشی در این زمینه قائل نیستند و فکر می کنند آنها هر گونه زندگی کنند تنها اگر عامل ارثی ابتلا به دیابت را داشته باشند به این بیماری مبتلا خواهند شد. واقعیت آنست که اگرچه عامل ارث نیز مهم است ولی شما با شیوه زندگی صحیح از ظهور عوامل ارثی می توانید جلوگیری نمایید و یا آن را به تاخیر انداخته و حتی کنترل نمایید.
باور غلط: تنها مصرف بالای شکر می تواند سبب دیابت شود.
حقیقت: نه، این حرف درست نیست. دیابت نوع ۱ می تواند ارثی باشد یا عوامل نامعلومیاز جمله عفونتهای ویروسی در ایجاد آن نقش داشته باشند. دیابت نوع ۲ نیز ژنتیکی یا در اثر سبک زندگی غلط فرد روی می دهد. اضافه وزن می تواند احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهد و یک رژیم پرکالری ، خواه این کالری از قند باشد خواه از چربی ، سبب چاقی شما می گردد. اگر در خانواده خود سابقه دیابت دارید، یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم برای کنترل وزن را رعایت نمایید.
البته این بدان معنا نیست که شما می توانید هر میزان قند یا شکر استفاده نمایید و اگر قرار باشد به این بیماری مبتلا خواهید شد و اگر نه که از آن مبری خواهید بود. واقعیت آنست که شما در یک رژیم غذایی سالم می توانید ۵۰- ۵۵ در صد از انرژی روزانه خود را از مواد کربوهیدراتی دریافت نمایید ولی این کربوهیدراتها باید از نوع پیچیده یعنی آنچه در معمول سبزی و میوه جات است را دریافت نمایید نه قندهای ساده که یکی از این قندهای ساده قند معمولی و یا شکر می باشد.
از طرف دیگر باید بدانید که پس از ابتلا به به بیماری، شما باید علاوه بر کنترل میزان انرژی دریافتی میزان قندهای ساده و بویژه قند و شکر و نیز مواد قندی از قبیل خرما و عسل را نیز کنترل نمایید. جالب است که بدانید خیلی از دیابتی ها به نوعی ذائقه شیرینی دوست دارند که این موضوع زمینه افزایش دریافت مواد قندی ساده را در طی روز برای آنان مهیا می نماید. در کنترل دیابت به نوعی این ذائقه باید تغییر نماید.
باور غلط: مبتلایان به دیابت می توانند از غذاهای مخصوص افراد دیابتی به میزان دلخواه استفاده کنند.
حقیقت: در دستورات جدید غذایی، یک برنامه غذایی برای افراد دیابتی مشابه یک برنامه غذایی سالم است که برای همه افراد برای زندگی سالم پیشنهاد می گردد. این رژیم غذایی کم چرب(بویژه از نظر چربی های اشباع و ترانس)، با میزان مناسب نمک و شکر و بر پایه میوه و سبزیجات و غلات کامل می باشد. غذاهای مخصوص افراد دیابتی یا غذاهای رژیمی به معنای استفاده بدون محدودیت از این مواد غذایی نمی باشد. متاسفانه باید گفت بر اساس این باور غلط خیلی از دیابتیها در طی روز از این مواد غذایی استفاده می نمایندکه نتیجه آن افزایش قند خون خواهد بود. همچنین اگر این مواد حاوی قندهای الکلی باشند ، اثر ملینی خواهند داشت.
باور غلط: اگر شما دیابت دارید ، باید مواد غذایی حاوی نشاسته مثل نان، سیب زمینی، ماکارونی و برنج را از رژیم خود کاملا حذف نمایید.
حقیقت: مواد نشاسته ای نیز بخشی از یک برنامه غذایی سالم هستند. آنچه که مهم است حجم مورد استفاده و نوع تهیه شده و نوع پخت این مواد غذایی است. نان های سبوس دار، غلات صبحانه، پاستا، برنج، سبزیجات نشاسته ای مثل سیب زمینی، نخود فرنگی و ذرت می توانند جزیی از وعده اصلی یا میان وعده شما باشند. کلید اصلی، کنترل حجم آنهاست. مصرف ۳ تا ۴ واحد از غذاهای حاوی کربوهیدرات در اکثر افراد دیابتی مشکلی ایجاد نمی کند.همچنین غلات کامل یکی از منابع فیبر هستند که می توانند به سلامت معده شما کمک کنند و به دلیل آن که معمولا جذب قند آنان سریع نمی باشد در کنترل قند شما اثرات مضر نخواهند داشت. البته باید دانست میزان استفاده از غلات سبوس د ار نیز باید بر اساس نیاز هر فرد توسط پزشک متخصصتان تنظیم گردد چرا که آن نیز حاوی انرژی است که می تواند زمینه چاقی و نیز دیابت را تشدید نماید.
باور غلط: افراد دیابتی نمی توانند تا آخر عمر از شیرینی و شکلات استفاده کنند.
حقیقت: اگر در کنار یک برنامه غذایی سالم و همراه ورزش باشد، یک فرد دیابتی از دسر و شیرینی می تواند استفاده نماید. التبه باید تاکید کرد که اکثر قریب به اتفاق مبتلایان به دیابت نوع دو علاقه وافری به این گونه مواد دارند و گاه عنوان می نمایند که بدن آنان به نوعی این مواد غذایی را می طلبد.
در تنظیم رژیم غذایی دیابتی ها باید در مراحل اولیه تنظیم برنامه غذایی، باید یک رژیم منظم همراه با محدودیت این مواد حاوی قند ساده، برای اصلاح ذائقه شیرنی دوست آنان ایجاد گردد. بعد از کنترل نمودن وابستگی شدید به تنقلات شیرین، فرد می تواند حتی شیرینی بخورد و از این مواد غذایی لذت ببرد ولی موضوع آنست که چند بار در هفته و به چه میزان؟
باور غلط: دیابت می تواند از شخص دیگری به شما منتقل شود.
حقیقت: با اینکه علت دقیق ابتلا به دیابت در بعضی از افراد مشخص نیست، اما می دانیم که دیابت بیماری ای مسری نیست. و مانند سرماخوردگی و آنفولانزا واگیردار نمی باشد. به نظر می رسد ژنتیک در ابتلا بعضی از افراد نقش داشته باشد خصوصا در مورد دیابت نوع ۲. همچنین سبک زندگی نیز نقش مهمی ایفا می کند.
باور غلط: احتمال ابتلا به سرماخوردگی و سایر بیماری ها در افراد دیابتی بالاتر است.
حقیقت: احتمال ابتلا به سرماخوردگی و سایر بیماری ها در افراد دیابتی نسبت به دیگر افراد بالاتر نیست. با این حال توصیه می شود تا دیابتی ها واکسن آنفلونزا تزریق کنند، چرا که ابتلا به هر نوع بیماری عفونی می تواند کنترل دیابت را با مشکل مواجه سازد. دیابتی هایی که آنفولانزا می گیرند در مقایسه با دیگران بیشتر احتمال دارد که به علائم جدی بیماری دچار شوند، بر همین اساس استفاده از واکسن آنفلونزا در دیابتی ها توصیه می شود.
باور غلط:اگر پزشک شما می گوید که شما نیاز به تزریق انسولین دارید بدین معنی است که شما نتوانسته اید به صورت صحیح دیابت خود را کنترل کنید.
حقیقت: در اکثر افراد، دیابت یک بیماری پیش رونده است.در ابتدای تشخیص، اغلب بیماران می توانند با مصرف دارو های خوراکی ، گلوکز خون خود را در سطح مطلوب حفظ کنند.اما با گذشت زمان، به تدریج ترشح انسولین توسط بدن کمتر و کمتر می شود . سرانجام ممکن است مصرف دارو برای کنترل میزان گلوکز خون کافی نباشد. در این هنگام انسولین می تواند گزینه مناسبی برای کنترل گلوکز باشد. لذا اگرچه عدم کنترل قند و رعایت رژیم غذایی ممکن است سریعا نیاز شما را به انسولین باعث گردد ولی در کسانی که سالها مبتلا به دیابت می باشند حتی با رعایت صحیح موارد توصیه شده، فرد ممکن است برای کنترل قند خون خود نیاز به انسولین داشته باشد. البته باید بدانید که در صورت استفاده از انسولین نیز شما می توانید با رعایت رژیم غذایی سالم و نیز تحرک بدنی به میزان توصیه شده توسط پزشک معالج خود در کنترل دیابت موفق باشید .
باور غلط: میوه یک ماده غذایی سالم است. بنابراین شما می توانید به هر میزانی که می خواهید از آن استفاده نمایید.
حقیقت: میوه ماده غذایی سالمی است و حاوی فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی بسیاری است. میوه ها کربوهیدارت نیز دارند و شما در برنامه غذاییتان نیاز به مصرف آنها دارید. اما حتما باید از یک متخصص تغذیه در مورد نوع میوه و میزانی که مجاز به مصرف آن هستید سوال نمایید. بعضی از میوه ها که حاوی قند فروکتوز به میزان زیاد می باشند، در صورت مصرف بیش از حد می توانند کنترل قند شما را مختل نمایند.
باور غلط: قند های طبیعی مانند عسل و خرما در مبتلایان به دیابت باید جایگزین قند معمولی گردد.
حقیقت: همانطور که بیان شد فقط مصرف قند معمولی نیست که متابولیسم قند را دچار اشکال می نماید و زمینه دیابت را برای شما فراهم می نماید. بنابراین هر نوع قند ساده از جمله خرما و عسل که جذب قند آنان بسیار سریع می باشد، در مبتلایان به دیابت باید محدود گردد. جالب آن که این نوع از مواد قندی به میزان زیاد توسط افراد دیابتی که ذائقه شیرینی دوست دارند استفاده می شود در حالی که اشتهای شما برای دریافت قند معمولی به میزان زیاد تحریک نمی گردد.
