غده تیروئید با آزادسازی هورمون های تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) به جریان خون در تنظیم متابولیسم بدن و نحوه استفاده بدن از انرژی نقش دارد. کم کاری تیروئید و به دنبال آن کاهش این هورمون ها سبب بروز علائمی مانند خستگی، افزایش وزن، احساس سرما، یبوست، صورت پف کرده، پوست خشک، نازک شدن مو و مشکلات قاعدگی و باروری می شود.
هورمون های تیروئید در تنظیم متابولیسم بدن نقش دارند. در بیمارانی که به کم کاری تیروئید و سطوح پایین هورمون های تیروئید مبتلا هستند میزان متابولیسم پایین و در مقابل در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید و سطوح بالای هورمون های تیروئید میزان متابولیسم بالا است.
از آنجاکه میزان متابولیسم در بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید کاهش می یابد، تیروئید کم کار با مقداری افزایش وزن همراه است. میزان افزایش وزن معمولاً در افراد با کم کاری شدیدتر غده تیروئید بیشتر است. علت اضافه وزن در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید پیچیده بوده و همیشه به علت تجمع چربی اضافی در بدن نیست. قسمت عمده وزن اضافی در این بیماران به علت تجمع اضافی نمک و آب در بدن است. افزایش وزن زیاد به ندرت با کم کاری تیروئید مرتبط است. به طور کلی کم کاری تیروئید با توجه به شدت بیماری می تواند سبب بروز افزایش وزنی معادل ۵- ۲ کیلوگرم شود. بنابراین معمولاً کم کاری تیروئید تنها علت افزایش وزن در افراد مبتلا به چاقی نیست. البته باید توجه داشت که خستگی که به دنبال ابتلا به کم کاری تیروئید رخ می دهد می تواند انرژی فرد را برای تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم کاهش داده و در بروز چاقی موثر باشد.
با توجه به اینکه قسمت عمده افزایش وزن در کم کاری تیروئید به علت احتباس آب و نمک در بدن است، درمان بیماری می تواند با کاهش مقداری از وزن همراه باشد. هنگامی که کم کاری تیروئید درمان شد و میزان هورمون تیروئید به محدوده طبیعی بازگشت توانایی بیمار برای افزایش یا کاهش وزن مشابه افرادی است که به کم کاری تیروئید مبتلا نبوده اند.
در گذشته از هورمون تیروئید به منظور ابزاری برای کاهش وزن استفاده می کردند. مطالعات زیادی نشان داده اند استفاده از این روش نسبت به رژیم غذایی سبب کاهش وزن بیشتری می شود. با این حال، زمانی که درمان با هورمون تیروئید متوقف شود وزن فرد مجدداً افزایش می یابد. علاوه براین، استفاده از این هورمون برای کمک به کاهش وزن عوارض منفی مانند از دست دهی پروتئین عضلات و بروز سایر مشکلات متابولیکی را به همراه خواهد داشت. بنابراین استفاده از هورمون تیروئید به منظور کاهش وزن توصیه نمی شود.
توصیه هایی برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید:
- پیش سازهای مورد نیاز برای تولید هورمون های تیروئید را فراهم کنید. وجود ید کافی برای سنتز هورمون های تیروئید ضروری است. ید در نمک ید دار یافت می شود.
- از تبدیل T4 به T3 حمایت کنید. هرچند هورمون T3 نقش اصلی را ایفا می کند اما غده تیروئید در مقایسه با T4، T3 کمتری را به جریان خود ترشح می کند. قسمت عمده T3 موجود در خون از تبدیل T4 به T3 در بافت ها تولید می شود. مواد معدنی مانند سلنیوم و روی در فعالیت آنزیمی که T4 را به T3 تبدیل می کند، نقش دارند.
- از مصرف زیاد مواد گواتروژن بپرهیزید. گواتروژن ها غذاهایی هستند که با ترکیب شدن با ید سبب کمبود ید شده و آن را برای استفاده توسط غده تیروئید غیرقابل دسترس می سازند. مواد غذایی مانند انواع کلم، شلغم، گردو و سویا گواتروژن هستند. پختن معمولاً مواد گواتروژن را خنثی می سازد. همچنین مصرف گردو و سویا در مقادیر محدود مشکل ساز نخواهد بود.
- به اندازه کافی ورزش کنید. ورزش سبب تحریک تولید هورمون تیروئید، حساسیت بافتی به این هورمون ها و کاهش استرس می شود.
