با افزایش سن، سلول های بدن نیز پیر می شوند. در واقع می توان به جرأت گفت که منظور از پیری همان پیری سلولی است. سلول ها اجزای تشکیل دهنده بافت هستند. سرعت مرگ سلولی در افراد مختلف متفاوت است.
فاکتورهای سبک زندگی مثل مصرف الکل، سیگار، ورزش و استرس می تواند بر پیشرفت پیری سلول بسیار تأثیرگذار باشد. سلول های بدن به طور طبیعی با مکانیسم های بیولوژیکی مختلف به محرک های درونی و بیرونی بدن پاسخ می دهند. تنظیم ژنتیکی یکی از این مسیرهاست.
سلول های بدن دارای تلومر هستند که بخش های تکراری از DNA بوده و در انتهای کروموزوم ها قرار دارد. تلومرها از کروموزوم ها در برابر تخریب محافظت می کنند، درست مانند سرهای پلاستیکی در نوک بند کفش که مانع از فرسوده شدن بند می شود. طول تلومرها با پیری و بیماری مرتبط است. با افزایش سن تلومرها کوتاه تر می شوند تا مرگ سلول فرا برسد یا به سلول سرطانی تغییر یابد. تلومرهای کوتاه تر با سرطان، بیماری های قلبی و دیابت مرتبط است.
در مطالعه حاضر نیز اثر سبک زندگی نشسته بر افزایش سن در زنان سالمند مورد بررسی قرار گرفته است. محققین ارتباط بین طول تلومر لکوسیت ها با مدت زمانی که فرد در حالت نشسته می گذراند را در ۱۴۸۱ خانم سالمند مورد بررسی قرار دادند. میانگین سنی خانم ها ۷۹ سال بود. زمان نشستن با استفاده از گزارشات خود افراد ارزیابی شد. شرکت کنندگان پرسشنامه ای را تکمیل نموده و فعالیت ۷ روز آن ها توسط شتاب سنج بررسی شد. میزان فعالیت بدنی با شدت متوسط تا سنگین نیز پرسیده شد. اثر فاکتورهای سبک زندگی، بیماری ها، شاخص های دموگرافیک و نمایه توده بدنی (BMI) در آنالیزها حذف شد.
نتایج نشان داد زنانی که سبک زندگی نشسته داشتند، از نظر بیولوژیکی ۸ سال پیرتر از سایرین بودند. زنانی که کمتر از ۴۰ دقیقه در روز ورزش می کردند و بیش از ۱۰ ساعت در روز را در حالت نشسته قرار داشتند، از نظر بیولوژیکی سلول های پیرتری داشتند. به نظر می رسد فعالیت بدنی سبب تفاوت ۸ ساله بین افراد فعال و غیرفعال می شود. در واقع سبک زندگی نشسته باعث می شود سلول های ما پیرتر شوند. سن تقویمی همیشه به معنای سن بیولوژیکی نیست.
نکته عملی: افزایش فعالیت بدنی سبب تأخیر در پیری می شود، لذا انجام فعالیت بدنی مناسب به طور روزانه سبب کاهش بیماری زایی و مرگ و میر می شود.
منبع:
Aladdin H. Shadyab et al. "Associations of accelerometer-measured and self-reported sedentary time with leukocyte telomere length in older women". American Journal of Epidemiology, 2017.
