رژیمهای حاوی پروتئین در طی سالهای اخیر طرفداران بیشتری یافته است. علاوه بر این شواهد حاکی از آن است که دسترسی بویژه شهرنشینان به مواد پروتئینی بیش از دهه های گذشته می باشد. اما در این سالها، در رابطه با آثار مفید و مضر پروتئین بحث های فراوانی وجود داشته است. در طی چند دهه گذشته ،دانسته های ما در مورد نقش سودمند رژیم غذایی حاوی کلسیم و ویتامین Dبر روی سلامت استخوان افزایش یافته است. با وجود انجام تحقیقات متعدد ، اثر پروتئین بر کلسیم و توازن استخوان بصورت معما باقی مانده است .
به عنوان یک قاعده کلی تصور می شود که رژیم غذایی پر پروتئین برای استخوان زیانبار شمرده شده است. به طور عمومی پذیرفته شده است که افزایش پروتئین در رژیم غذایی باعث ترشح بیشتر کلسیم در ادرار می شود. منبع کلسیم اضافی در ادرار به طور کامل آشکار نیست. میتوان فرض کرد مصرف بالای پروتئین (به ویژه پروتئین حیوانی) باعث ایجاد متابولیت های اسیدی (در اثر سوخت و ساز گوگرد اسید آمینه) می شود. برای خنثی شدن این اسید بهترین منبع کربنات موجود در استخوان خواهد بود .کربنات در خنثی شدن اسید استفاده شده و کلسیم استخوان از طریق ادرار دفع می شود. بنا بر این تئوری، مصرف پروتئین منجربه افزایشتحلیل استخوان، کاهش تراکم استخوان و افزایش شکستگیمی باشد.این فرض با مطالعات سلولی و حیوانی همخوانی دارد. اما از طرف دیگر افزایش پروتئین در رژیم غذایی باعث افزایش فاکتورهای موثر بر رشد ، افزایش جذب کلسیم و قدرت و توده عضلانی میشود که همگی میتواند به طور بالقوه برای اسکلت بدن مفید باشد.
Darling و همکارانش بر روی مقالات چاپ شده در مورد بررسی رژیم پروتئین و سلامت استخوان یک متا آنالیز و بررسی سیستماتیک انجام دادند. اما جالب است بدانید، بعد از بررسی این مطالعات ، محققان نتوانستند ارتباطی منفی میان رژیم غذایی پروتئین و سلامت استخوان پیدا کنند. از همه مهمتر حتی در مطالعات اپیدمیولوژیک ، ارتباط مثبت کمی میان افزایش دریافت پروتئین و میزان تراکم استخوانی یافت شد . در مطالعات مداخله گر نیز اثر مثبت خفیفی در دریافت مکمل پروتئین از منابع مختلف ، بر روی تراکم استخوانستون فقراتکمریوجود داشت. بعضی توصیه ها حاکی از آن است که اثرات مضر پروتئین حیوانی بر توده استخوانی بیش از پروتئین گیاهی و یا سویا است. اما یک نکته حاشیه ای جالب نیز این بود که محققان نتوانستند تفاوتی میان پروتئین سویا با پروتئین شیر بر روی تراکم استخوانستون فقراتکمریپیدا کنند.
انسانها به طور کلی مواد غذایی متفاوتی مصرف می کنند که می تواند میزان اسید و باز متغیری را تولید کند و ما عموما پروتئین را در طول روز به طور متواتر و نه یکجا مصرف می کنیم و در نتیجه تولید اسید و خنثی سازی نیز به طور متواتر ایجاد می شود.
در نهایت باید اشاره نمود که سالمندان در معرض ریسک بالای استئو پرز و یا پوکی استخوان هستد . آنها به طور طبیعی کمترین میزان پروتئین را نسبت به وزن شان در یافت می کنند. اگر ما میزان کمی پروتئین به رژیم غذایی افراد مسن بیافزاییم آیا برای بهبود سلامت استخوانی و ممانعت از شکستگی در آنهاباید پروتئین غذایی محدود و یا زیاد شود؟دانستن جواب این سوال بسیار مفید است ولی مطالعات زیاد و طولانی مدتی برای یافتن پاسخ این سوال لازم است.
فقدان ارتباط چه ارتباط مثبت چه منفی میان رژیم پروتئین و شکستگی در مطالعات اخیر نشان می دهند، تئوریهای ثابت شده در سطح حیوانی و یا سلولی مبنی بر اثرات منفی پروتئین بر روی سلامت استخوان، در انسان قابل تعمیم نیست. از طرف دیگر بالغین و بویژه سالمندان بایستی تنوعی از مواد غذایی و نیز میزان حداقل ۱۵% از انرژی روزانه را از پروتئین ها دریافت نمایند. البته دوز سالم برای افزودن پروتئین در سالمندان که سلامت استخوانی را تحت تاثیر قرار ندهد نیاز به مطالعات آینده را می طلبد.
REFERENCES
۱. Darling AL. Am J Clin Nutr 2009;90:1674–92.
۲. Kerstetter JE. Am J Clin Nutr 2003;78:584S–92S.
۳. Arnett T. ProcNutr Soc 03;62:511–20.
۴. Sebastian A . N Engl J Med 1994;330:1776–81.
