شاید شما هم افراد زیادی را بشناسید که سال های زیادی است که در رژیم هستند. این افراد معمولا عادت دارند که هر وقت احساس خطر نمایند و یا وزن شان در مدت محدودی افزایش یابد دست به یک رژیم سخت می زنند ولی پس از مدتی انگیزه لازم را از دست می دهند و به رژیم معمول غذایی خود بر گشته و افزایش وزن مجدد پیدا می کنند. رژیم های سخت که با کاهش شدید انرژی دریافتی همراه است مورد علاقه خیلی از افرادی است که از افزایش وزن شدید رنج می برند چراکه آنان تصور می نمایند با این شیوه خود را در یک فرصت محدود برای شرکت در مراسمی ویژه آماده می نمایند. ولی از آنجا که این نوع رژیم ها با زندگی متعارف کاملا منافات دارد مدت طولانی ادامه نداشته و اگر هم موفقیت زودگذری داشته باشد وزن کاهش یافته سریعا باز می گردد. به این رژیم هایی که با کاهش وزن و افزایش وزن های مجدد همراه است رژیم های یویویی می گویند.
این شکل از رژیم در زنان شایع تر از مردان است. مطالعات گذشته نشان می دهند: زنانی که وزن شان نوسان دارد نسبت به زنانی که اضافه وزن دارند حتی بیشتر در معرض خطر بیماری های قلبی قرار دارند.
یکی از مطالعاتی که اخیرا در مجله متخصصین قلب آمریکا به چاپ رسیده است نشان می دهد، رژیم غذایی یویویی خطر بیماری ها و حمله قلبی را در زنان افزایش می دهد. آن ها دریافتند، کاهش وزن حدود ۵ کیلوگرم در سه دوره رژیم یویویی و سپس بازگشت همین میزان وزن، این ریسک را حدود ۱۲ درصد افزایش می دهد. به نظر می رسد، ارتباط اصلی این است که رژیم غذایی yo-yo باعث کاهش کلسترول خوب خون (HDL) می شود. HDL یکی از فاکتورهای اصلی محافظتی علیه بیماری های قلبی می باشد. دیگر مطالعات نیز ارتباط مشابهی را بین رژیم یویو و بیماری قلبی نشان داده اند و همچنین ارتباطات احتمالی نیز بین فشارخون بالا، دیابت و نیز سنگ کیسه صفرا و رژیم های نوسانی و یا یویویی وجود دارد.
از عوارض دیگر رژیم های یویویی آن است که سال ها رژیم یویو داشتن ممکن است مسبب کمبود مواد مغذی مانند کلسیم(که ممکن است درطولانی مدت شما را مستعد بروز بیماری پوکی استخوان کند) و یا چربی های ضروری امگا(که سلامتی را از راه های گوناگون تحت تاثیر قرار می دهند) شود.
با این وجود، این تاثیرات مضر ممکن است برای زنان و نیز همچنین مردانی که وزن خود را در یک دوره ای از زمان خیلی پایین نگه می دارند(بدون yo-yo) نیز صحت داشته باشد.
رژیم غذایی یویو ممکن است ازنظر روانی نیز مضراتی داشته باشد، به این دلیل که مسبب به وجود آمدن احساس ناامیدی، گناه، افسردگی و عصبانیت می شود.
اما خبر خوشایند این است که هیچ گاه برای جبران این آسیب ها دیر نیست. اگر در حال حاضر وزن شما مناسب است، از یک رژیم غذایی متعادل که کالری آن نیز خیلی پایین نباشد، پیروی کنید و به طور منظم ورزش هایی که موجب ساخت ماهیچه و در ضمن کاهش وزن می شود را انجام دهید. به این طریق می توانید میزان کلسترول و نیز مواد مغذی خود را بهبود بخشید.
در ضمن با توجه به سن و دیگر فاکتورها، حتی خواهید توانست تراکم استخوانی خود را افزایش دهید.
تجویز ریز مغذی های ضروری در هنگام رژیم می تواند از آثار مخرب رژیم های غیر منطقی جلوگیری نماید، لذا برای دریافت و نیز نحوه ی اضافه نمودن این ریز مغذی ها با پزشک متخصص خود مشورت نمایید.
رژیم های یویویی و مقاومت به درمان
خیلی از افراد چاق که سال ها رژیم می گیرند از این که بدن شان مقاوم به درمان شده است ناراحت هستند. این عقیده که رژیم غذایی یویویی سوخت و ساز بدن شما را کاهش می دهد، در حال حاضر به یک اصل تبدیل شده است، اما این موضوع کاملا هم صحیح نیست.
اگر شما وزن کم کرده و مجددا آن وزن کم شده، بازگردد، بدن شما بعد از رژیم گرفتن و بازگشت وزن، نسبت به زمان قبل از رژیم، محتوی بافت ماهیچه ای کمتر و در مقابل دارای چربی بیشتری می شود. این موضوع به این دلیل رخ می دهد که هنگامی که شما وزن کم می کنید، هم بافت ماهیچه ای و هم چربی را از دست می دهید ولی در بیشتر افراد هنگامی که وزن کم شده مجددا بر می گردد، بیشتر چربی اضافه می کنند. چربی از نظر متابولیکی، کمتر از بافت ماهیچه ای فعال است و بنابراین کاهش وزن های پیاپی و متعاقب آن افزایش وزن، باعث می شود کسی که این به این نحو رژیم می گیرد، میزان متابولیسمش کاهش یافته و کاهش وزن نیز در دفعات بعد دشوار تر شود.
کاهش وزن شما چه یک بار رژیم گرفته باشید چه رژیم های مکرر داشته باشید، به دلیل کاهش بافت بدن و به ویژه بافت عضلانی که غیر قابل انکار است، موجب کاهش متابولیسم پایه می شود.
ولی افزایش فعالیت بدنی و افزایش انرژی سوخت و ساز از این طریق علاوه بر تقویت بافت عضلانی آن کاهش متابولیسم پایه را جبران می نماید.
لذا راه حل این موضوع ورزش کردن است. هنگامی که من در بالا ذکر کردم "زمانی که بیشتر افراد بعد از رژیم گرفتن وزن اضافه می کنند، این وزن برگشته بیشتر چربی خواهد بود" اشاره نکردم که این امر اجتناب ناپذیر است. اگر افراد ورزش منظم و کافی داشته باشند، بخشی از وزن برگشتی آن ها بافت ماهیچه خواهد بود.
توصیه های رژیم نوین برای جلوگیری از رژیم های مکرر
* از آخرین وزنی که دارید خوشحال باشید اگرچه حتی خیلی هم پایین نباشد. برای افرادی که رژیم غذایی یویویی داشته اند، داشتن شاخص توده بدنی حدود ۲۵ مناسب تر از حدود ۲۳ است. اگر باز هم بخواهید شاخص توده بدنی خیلی پایینی داشته باشید، این هم خود دلیلی می شود برای شروع یک سیکل یویو دیگر.
* در ابتدا یک کاهش وزن مستمر و نیز آهسته در حدود دو تا سه کیلوگرم در ماه را هدف قرار دهید، این امر با رعایت کردن یک رژیم غذایی مناسب که روزانه در حدود ۵۰۰ کالری از کل کالری دریافتی شما را کاهش می دهد رخ می دهد. بدانید که هر چقدر شما به وزن انتخابی خود نزدیک تر می شوید، کاهش وزن نیز به میزان قابل توجهی کند می شود. نگران این موضوع نباشید، چرا که این یک مکانیسم دفاعی بدن شما می باشد.
* ورزش های هوازی منظم و نیز کاهش دهنده وزن را برای کمک به سوختن کالری و نیز افزایش بافت ماهیچه ای در برنامه خود قرار دهید. ورزش منظم و حساب شده می تواند شما را از سال ها یاس و نومیدی به دلیل کاهش و افزایش وزن های مکرر نجات دهد.
* انگیزه خود را در راستای دست یابی به هدف تان تقویت کنید. چرا که در رژیم غذایی نگاه منفی ناشی از تجربیات ناموفق گذشته راه حلی برای شما نخواهد گشود و از آن جا که در رژیم غذایی شما بازیگر اصلی هستید نه پزشک تان، لذا با انگیزه بالا مشکلات گذشته خود را به فراموشی بسپارید.
* هنگامی که وزن مناسب و ثابتی دارید و یا نزدیک این وزن هستید، ورزش منظم و عادات غذایی اصلاح شده را باید به عنوان بخشی از زندگی تان تا همیشه داشته باشید.
* هر چه سن بیشتر می شود و به ویژه در سنین میانسالی، تغییرات فیزیولوژیکی بدن، به بازگشت راحت تر وزن کم شده کمک می کند.
این بدین معنی است که کمی افزایش وزن تدریجی در بیشتر افراد پدیده ای طبیعی است، با این وجود، توصیه های بالا را جدی بگیرید.
در سنین پیری، عکس این اتفاق به طور طبیعی رخ می دهد و کمی کاهش وزن تدریجی طبیعی است.
