دو نوع مولکول به نام لیپوپروتئین وجود دارند که کلسترول را در خون حمل می کنند: لیپوپروتئین با دانسیته کم (LDL) و لیپوپروتئین با دانسیته بالا (HDL). LDL کلسترول بد نامیده می شود زیرا سطوح بالای آن در خون می تواند سبب تجمع پلاک در شریان ها شود. HDL کلسترول خوب نامیده شده و خطر بروز بیماری قلبی و سکته مغزی را کاهش می دهد. HDL کلسترول را جذب کرده و به کبد حمل می کند. در آنجا کلسترول از بدن دفع می شود.
محققان مطالعه ای را به منظور بررسی اثر رژیم مدیترانه ای سرشار از روغن زیتون فرابکر یا آجیل بر بهبود خصوصیات مفید HDL در طی یک دوره طولانی، طراحی نمودند. ۲۹۶ نفر که در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی قرار داشتند در مطالعه شرکت کردند. میانگین سن افراد ۶۶ سال بود و به مدت یک سال یکی از ۳ نوع رژیم غذایی را رعایت کردند: ۱- رژیم مدیترانه ای سنتی که با ۴ قاشق غذاخوری روغن زیتون فرابکر در روز غنی شده بود، ۲- رژیم مدیترانه ای که همراه با آن روزانه یک مشت آجیل مصرف می شد و ۳- رژیم غذایی سالم یا کنترل که در آن مصرف گوشت قرمز، لبنیات پرچرب، غذاهای فرآوری شده و شیرینی ها کاهش یافته بود. در هر دو نوع رژیم مدیترانه ای بر مصرف میوه، سبزیجات، حبوبات، غلات سبوس دار و مصرف متعادل ماهی و مرغ تاکید می شد. در ابتدا و انتهای مطالعه نمونه خون افراد جمع آوری و میزان LDL و HDL اندازه گیری شد.
نتایج نشان داد میزان کلسترول تام و LDL فقط در گروه کنترل کاهش یافت. درحالیکه در هیچ کدام از ۳ گروه میزان HDL به طور معنی دار افزایش نیافت. در دو گروه دریافت کننده رژیم مدیترانه ای عملکرد HDL بهبود یافت. این بهبود در گروه دریافت کننده روغن زیتون بیشتر بود. در این گروه عملکرد HDL شامل انتقال معکوس کلسترول، خصوصیات آنتی اکسیدانی و توانایی گشاد کردن عروق بهبود یافت. طی فرآیند انتقال معکوس کلسترول، کلسترول از پلاک های شریان ها زدوده شده و به کبد برده می شود. خاصیت آنتی اکسیدانی HDL از اکسیداسیون LDL که محرک پیدایش پلاک در عروق است جلوگیری می کند. توانایی گشاد کردن عروق نیز سبب شل شدن عروق، باز نگه داشتن آن و حفظ جریان خون می شود.
در گروه کنترل که رژیم غذایی مانند دو گروه دیگر سرشار از میوه و سبزی بود، رژیم اثر منفی بر خاصیت ضد التهابی HDL داشت. این اثر منفی در دو گروه دیگر مشاهده نشد. کاهش خاصیت ضد التهابی HDL با بروز بیماری قلبی مرتبط است.
به گفته محققان اختلاف بین نتایج این ۳ نوع رژیم جزئی بود. زیرا متغیرها بین دو نوع رژیم مدیترانه ای کم بود و از سوی دیگر رژیم دریافتی توسط گروه کنترل نیز یک رژیم سالم بود.
نکته عملی: رژیم غذایی مدیترانه ای که غنی از روغن زیتون فرابکر باشد می تواند از طریق بهبود عملکرد HDL از بروز بیماری قلبی جلوگیری می کند.
منبع:
Álvaro Hernáez et al. "Mediterranean Diet Improves High-Density Lipoprotein Function in High-Cardiovascular-Risk IndividualsClinical Perspective". Circulation, 2017.
