تخمین زده می شود که تنها در ایالات متحده بیماری آلزایمر بیش از ۵ میلیون نفر را درگیر کرده باشد. در این کشور آلزایمر ششمین علت اصلی مرگ است. مطالعات قبلی نشان داده اند که سطوح پایین ویتامین A با اختلال شناختی مرتبط است. برخی محققان معتقدند ویتامین A با استفاده از مسیر گلوکوکورتیکوئید به حفظ عملکرد عصبی کمک می کند. برخی دیگر معتقدند ویتامین A به فرآیندهای حافظه سالم کمک می کند. این افراد دریافت مکمل را به منظور پیشگیری از اختلال شناختی مرتبط با سن توصیه می کنند.
در این میان محققان کانادایی با این فرضیه که کمبود ویتامین A می تواند در بروز بیماری آلزایمر نقش داشته باشد، مطالعه ای را طراحی نمودند. در این مطالعه که بر روی موش انجام شد اثر کمبود ویتامین A در دوران بارداری و دوران شیرخواری بر روی بروز بیماری آلزایمر بررسی شد. زیرا این دوران نقش کلیدی در تکامل مغز دارند. سپس ارتباط بین ویتامین A و دمانس (زوال عقل) در انسان بررسی شد.
در این راستا موش هایی که از نظر ژنتیکی تغییر کرده بودند مورد استفاده قرار گرفتند. زمانی که برخی از این موش ها در رحم مادر بودند، آن ها را از ویتامین A محروم کردند. درحالیکه مابقی موش ها در دوران بعد از تولد از دریافت ویتامین A موجود در رژیم غذایی محروم شدند. برخی از موش هایی که در داخل رحم از ویتامین A محروم شدند بعد از تولد با رژیم غذایی نرمال تغذیه شدند و برخی دیگر مکمل ویتامین A دریافت کردند. توانایی موش ها از نظر یادگیری و حافظه مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج نشان داد کمبود خفیف ویتامین A سبب افزایش پروتئینی به نام بتا آمیلوئید می شود. همچنین در موش هایی که از ویتامین A محروم بوده اند نسبت به همتایان سالم خود امتیاز مربوط به حافظه و یادگیری پایین تر است. بتا آمیلوئید پروتئینی است که نقش کلیدی در پیشرفت بیماری آلزایمر دارد. پروتئین بتا آمیلوئید پلاک هایی را در سلول های عصبی تشکیل می دهد. این امر سبب مرگ سلول های عصبی می شود.
علاوه براین، زمانی که موش های محروم از ویتامین A در داخل رحم مادر، در دوران شیرخواری رژیم غذایی سالم دریافت کردند همچنان نسبت به موش هایی که در داخل رحم ویتامین A کافی دریافت کرده بودند اما بعد از تولد از دریافت ویتامین محروم بودند، نتایج بدتری را در تست های شناختی کسب کردند. این یافته نشان می دهد که آسیب های عصبی از داخل رحم شروع می شود.
برخی از آسیب ها تا حدی قابل برگشت هستند. موش هایی که در دوران قبل از تولد از ویتامین A محروم بودند اما دقیقاً بعد از تولد مکمل ویتامین A دریافت کردند، از موش هایی که مکمل دریافت نکردند امتیاز بالاتری در حافظه و یادگیری کسب نمودند.
سپس محققان ارتباط بین ویتامین A و دمانس را در انسان ها بررسی نمودند. بدین منظور ۳۳۰ سالمند بررسی شدند. ۷۵ درصد افرادی که به کمبود خفیف یا قابل توجه ویتامین A مبتلا بودند، اختلال شناختی داشتند. درحالیکه در افرادی که میزان ویتامین A طبیعی بود ۴۷ درصد به اختلال شناختی مبتلا بودند.
نکته عملی: به گفته محققان کمبود ویتامین A خیلی شایع نیست. از سوی دیگر، زنان باردار باید از دریافت بیش از حد مکمل ویتامین A خودداری نمایند. بنابراین بهترین روش برای حفظ ویتامین A در سطوح طبیعی پیروی از یک رژیم غذایی متعادل است.
منبع:
Jiaying Zeng et al. "Marginal vitamin A deficiency facilitates Alzheimer’s pathogenesis". Acta Neuropathologica, 2017.
