اختلال دو قطبی و افسردگی عود کننده در تمام عمر وجود داشته و با ۱۵-۱۰ سال کاهش امید به زندگی مرتبط است. یک عامل موثر در کاهش امید به زندگی شیوع بالای بیماری های قلبی – عروقی در این بیماران است. استرس، فعالیت بدنی کم و دریافت بالای کالری عوامل مرتبط با شیوه زندگی هستند که با افزایش خطر بیماری های متابولیک و قلبی – عروقی مرتبط می باشند.
یکی از مهم ترین سیستم های استرس در بدن محور HPA نامیده می شود. این سیستم تولید و میزان کورتیزول که هورمون استرس حیاتی است را کنترل می کند. کورتیزول برای متابولیسم نیز اهمیت دارد.
سطوح بالای کورتیزول در یک دوره زمانی طولانی سبب تجمع چربی می شود. استرس به طور طبیعی منجر به فعالیت محور HPA و افزایش میزان کورتیزول می شود. اگر استرس اضافی طولانی باشد، می تواند منجر به کاهش فعالیت سیستم استرس و کاهش میزان کورتیزول شود.
در گذشته مشخص شده است در افراد مبتلا به افسردگی عود کننده و اختلال دوقطبی عوامل خطر متابولیک برای بیماری های قلبی – عروقی شایع بوده و معمولاً اختلال در سیستم تنظیم استرس رخ می دهد.
در مطالعه حاضر ارتباط بین میزان کورتیزول و بیماری های متابولیک در ۲۴۵ بیمار مبتلا به اختلال دوقطبی یا افسردگی عود کننده و ۲۵۸ فرد سالم در گروه کنترل مورد بررسی قرار گرفت. محققان میزان کورتیزول شرکت کنندگان را بعد از آزمایش سرکوب دگزامتازون اندازه گیری کردند. این آزمایش جهت کشف اختلالات اولیه در سیستم استرس مورد استفاده قرار می گیرد.
نتایج مطالعه نشان داد که بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی یا افسردگی عود کننده با سطوح پایین کورتیزول نسبت به سایر بیماران به میزان بیشتری از موارد زیر رنج می بردند:
• چاقی (۳۴ درصد در مقایسه با ۱۱ درصد در سایر بیماران)
• دیس لیپیدمی یا سطوح بالای چربی در خون (۴۲ درصد در مقایسه با ۱۸ درصد در سایر بیماران) و سندرم متابولیک (۴۱ درصد در مقایسه با ۲۶ درصد در سایر بیماران)
از طرفی، هیچ ارتباطی بین میزان کورتیزول و سطوح بالای قند خون یا پرفشاری خون مشاهده نشد.
نکته عملی: سطوح پایین کورتیزول با چاقی، سطوح بالای چربی خون و سندرم متابولیک در میان بیماران مبتلا به افسردگی عود کننده یا اختلال دوقطبی مرتبط است. این نتایج درک بهتر شیوع بالای بیماری های قلبی – عروقی در میان مبتلایان به افسردگی عود کننده یا اختلال دوقطبی را فراهم می سازد. به اعتقاد محققان این نتایج در آینده می تواند به پیشگیری بیماری های قلبی – عروقی در این بیماران کمک کند.
منبع:
Martin Maripuu, et al. "Relative hypocortisolism is associated with obesity and the metabolic syndrome in recurrent affective disorders". Journal of Affective Disorders, 2016
