بسیاری از زنان باردار در سه ماهه سوم بارداری افزایش وزن سریع را تجربه می کنند. زیرا سرعت وزن گیری جنین در این زمان بیشتر است، در این مقاله به افزایش وزن دوران بارداری، به خصوص در سه ماهه سوم، خواهیم پرداخت.
میانگین افزایش وزن دوران بارداری چقدر است؟
میزان افزایش وزن دوران بارداری به عوامل زیر بستگی دارد:
• شاخص توده بدنی (BMI) قبل از بارداری: این شاخص از تقسیم وزن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) به دست می آید.
• تعداد جنین ها
• میزان فعالیت بدنی مادر
• عادات غذایی مادر
با توجه به میزان BMI میزان افزایش وزن دوران بارداری به صورت زیر توصیه می شود:
• اگر مادر قبل از باردار شدن به کم وزنی مبتلا باشد (BMI کمتر از ۱۸/۵): حدود ۱۲/۵ تا ۱۸ کیلوگرم (در صورتی که جنین دوقلو باشد ۲۲/۵ تا ۲۸ کیلوگرم)
• اگر مادر قبل از باردار شدن وزن مناسب داشته باشد (BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹): حدود ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم (در صورتی که جنین دوقلو باشد ۱۷ تا ۲۵ کیلوگرم)
• اگر مادر قبل از باردار شدن به اضافه وزن مبتلا باشد (BMI بین ۲۵ تا ۲۹/۹): حدود ۷ تا ۱۱ کیلوگرم (در صورتی که جنین دوقلو باشد ۱۴ تا ۲۲/۵ کیلوگرم)
• اگر مادر قبل از باردار شدن به چاقی مبتلا باشد (BMI ≥ ۳۰): حدود ۵ تا ۹ کیلوگرم (در صورتی که جنین دوقلو باشد ۱۱ تا ۱۹ کیلوگرم)
علت افزایش وزن سریع در سه ماهه سوم بارداری چیست؟
بیشتر وزن گیری جنین در سه ماهه سوم بارداری رخ می دهد. جنین در این زمان حدود ۲/۲ کیلوگرم افزایش وزن داشته و حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر رشد می کند. از سایر علل افزایش وزن مادران باردار می توان به رشد جفت و بافت سینه، افزایش مایع آمنیوتیک، افزایش حجم خون، بزرگ شدن رحم و افزایش ذخایر چربی بدن اشاره کرد.
زنان باردار در سه ماهه سوم بارداری علاوه بر افزایش وزن سریع ممکن است تنگی نفس، سوزش سر دل، تورم پاها، مچ پا، انگشتان و صورت، هموروئید (بواسیر) و تورم سینه ها را نیز تجربه کنند.
زنان باردار برای افزایش وزن دوران بارداری باید به چه نکاتی توجه کنند؟
زنانی که وزن طبیعی دارند (BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹) باید در سه ماهه دوم بارداری روزانه ۳۴۰ کیلوکالری به انرژی دریافتی خود بیفزایند. در سه ماهه سوم بارداری انرژی دریافتی روزانه باید در مقایسه با قبل از بارداری ۴۵۰ کیلوکالری بیشتر شود.
اگرچه زنان باردار باید در این دوران افزایش وزن داشته باشند اما تحقیقات نشان می دهد که بسیاری از آن ها بیش از مقادیر توصیه شده وزن اضافه می کنند. افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری احتمال بروز مشکلات زیر را افزایش می دهد:
• دیابت بارداری
• افزایش فشارخون
• تولد نوزاد نارس
• ابتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی – عروقی (CVD)
• ابتلا به چاقی بعد از زایمان
توصیه های زیر به زنان باردار کمک می کند تا در این دوران افزایش وزن مناسبی داشته باشند:
۱- پیروی از رژیم غذایی متنوع
پیروی از یک رژیم غذایی متنوع و متعادل کربوهیدرات، پروتئین و چربی مورد نیاز بدن مادر و جنین را تامین می کند. مصرف مواد غذایی زیر سبب می شود رژیم غذایی تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن را فراهم سازد:
• میوه ها و سبزیجات
• غلات کامل
• لبنیات کم چرب
• غذاهای حاوی پروتئین مانند ماکیان، گوشت قرمز و ماهی: توصیه می شود زنان باردار هر هفته ۲۵۰ تا ۳۵۰ گرم ماهی (فاقد جیوه) مصرف نمایند.
۲- افزایش تعداد وعده های غذایی و کاهش حجم غذای مصرفی در هر وعده
ممکن است مصرف وعده های غذایی حجیم برای برخی از زنان باردار دشوار باشد. به عنوان مثال، در این دوران اشتهای برخی از افراد تغییر می کند و یا به تهوع و استفراغ مبتلا می شوند. از سوی دیگر، در اواخر دوران بارداری رشد جنین و افزایش حجم رحم به معده فشار آورده و فضای کمتری برای آن باقی می گذارد.
در این موارد کاهش حجم وعده های غذایی و افزایش تعداد وعده ها در طی روز می تواند کمک کننده باشد. این موضوع مشکلات گوارشی مانند تهوع و سوزش سر دل را به حداقل می رساند.
۳- داشتن فعالیت بدنی منظم
فعالیت بدنی احتمال بروز مشکلاتی مانند پره اکلامپسی، تولد نوزاد نارس و چاقی را کاهش می دهد. فعالیت بدنی در این دوران به رفع مشکلاتی مانند یبوست کمک کرده و سلامت قلب و عروق مادر را بهبود می بخشد.
به طور کلی، زنان باردار باید هر هفته ۱۵۰دقیقه فعالیت بدنی هوازی مانند پیاده روی انجام دهند. با این حال، توصیه می شود در مورد مدت زمان و شدت فعالیت بدنی با پزشک زنان مشورت شود.
