به مجموعه ای از عوامل خطر متابولیک سندرم متابولیک گفته می شود. وجود تمام این عوامل خطر در یک شخص شانس بروز بیماری های قلبی – عروقی را به شدت افزایش می دهد. به عنوان مثال زمانی که شخصی علاوه بر ابتلا به پرفشاری خون به افزایش قند خون و چاقی شکمی نیز مبتلا باشد احتمال بروز بیماری قلبی – عروقی در او نسبت به شخصی تنها به پرفشاری خون مبتلا است، بیشتر می باشد. خطر ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی در افراد مبتلا به سندرم متابولیک ۲ برابر بیشتر از سایرین است.
سندرم متابولیک تقریباً در ۳۴ درصد افراد بالغ مشاهده شده و احتمال بروز بیماری های قلبی – عروقی، دیابت نوع ۲ و سکته را افزایش می دهد. علت بروز سندرم متابولیک اضافه وزن و چاقی، کم تحرکی و عوامل ژنتیکی است.
سندرم متابولیک زمانی تشخیص داده می شود که فرد حداقل ۳ مورد از موارد ذیل را دارا باشد:
• چاقی شکمی
• میزان تری گلیسرید خون mg/dl150≥
• میزان کلسترول خوب خون یا HDL کمتر از mg/dl40 در مردان و کمتر از mg/dl 50 در زنان
• فشارخون سیستولیک mmHg130≤ و فشارخون دیاستولیک mmHg 85≤
• میزان قند خون ناشتا mg/dl 100≤
عوامل خطر
عواملی که خطر ابتلا به سندرم متابولیک را افزایش می دهند عبارتند از:
• چاقی و وجود چربی اضافی در بدن به خصوص در ناحیه شکم
• مقاومت به انسولین که در این وضعیت سلول ها به انسولین پاسخ مناسب نمی دهند و بنابراین بدن نمی تواند به طور موثر از انسولین استفاده کند.
• عدم فعالیت بدنی کافی
• پیروی از یک رژیم غذایی حاوی کربوهیدرات زیاد به طوریکه بیش از ۶۰ درصد انرژی روزانه از کربوهیدرات تامین شود.
• نژاد و جنسیت به طوریکه سفیدپوستان و نیز مردان بیشتر در معرض ابتلا به سندرم متابولیک قرار دارند.
پیشگیری و درمان سندرم متابولیک
هدف از درمان کنترل علل زمینه ای بوده و تغییر شیوه زندگی در پیشگیری و درمان سندرم متابولیک نقش اساسی دارد. در این راستا پیروی از یک رژیم غذایی سرشار از غلات کامل و سبوس دار، میوه ها، سبزیجات، گوشت های کم چرب و لبنیات کم چرب یا فاقد چربی و پرهیز از مصرف مواد غذایی فرآوری شده که غالباً حاوی چربی های اشباع و ترانس و مقادیر بالای نمک و شکر است، اکیداً توصیه می شود. بنابراین باید کمتر از ۱۰ درصد انرژی روزانه از چربی های اشباع تامین شود. چربی های اشباع در گوشت، پوست مرغ، لبنیات پرچرب، کره و … یافت می شود. مصرف چربی های ترانس نیز که معمولاً در روغن های هیدروژنه و جامد و مواد غذایی حاوی این روغن ها یافت می شود، باید کاهش یابد.
همچنین حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط در هفته مانند پیاده روی در کنترل وزن و کاهش چربی و قند خون و کنترل پرفشارخون بسیار موثر است. کاهش وزن خطر بروز بیماری های قلبی – عروقی را کاهش می دهد.
با این حال، گاهی اوقات تغییر شیوه زندگی به منظور کنترل عوامل خطر مرتبط با سندرم متابولیک کافی نیست. بنابراین ممکن است نیاز به مصرف برخی داروها وجود داشته باشد. به عنوان مثال ممکن است استاتین ها به منظور کاهش کلسترول خون و نیز داروهایی جهت کاهش قند خون و فشارخون تجویز شود.
