تحقیقات جدید انجام شده در زمینه دیابت نشان می دهد ابتلای مادر باردار به دیابت حاملگی می تواند چاقی کودکان سنین ۱۱-۹ سال را در پی داشته باشد. چاقی کودکان هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه بطور چشمگیری در حال افزایش است. نشان داده شده که عوامل خطر محیطی در قبل از بارداری، دوران جنینی و پس از تولد بر چاقی کودکان مؤثر است. ابتلا به دیابت بارداری در مادر، جنین را در معرض خطر عوارض بلند مدت از جمله چاقی قرار می دهد.
این یافته بر اساس مطالعه بین المللی چاقی کودکان به دست آمده که نوعی مطالعه چند ملیتی و مقطعی انجام شده در مناطق شهری و روستایی ۱۲ کشور است. اگرچه کل شرکت کنندگان مطالعه مذکور ۷۳۷۲ نفر است اما اطلاعات ۴۷۴۰ کودک ۱۱-۹ ساله از ۱۲ کشور بررسی شد.
در این مطالعه دیابت بارداری مادر بر اساس معیارهای انجمن دیابت آمریکا و یا سازمان جهانی بهداشت تشخیص داده شد. قد و دور کمر با استفاده از ابزارهای استاندارد و وزن و درصد چربی بدن با آنالایزر قابل حمل تعیین گردید.
شیوع دیابت بارداری در جمعیت مورد مطالعه ۳/۴% گزارش شد. شیوع کلی چاقی کودکی، چاقی مرکزی و توده چربی زیاد در کودکان به ترتیب ۳/۱۲%، ۹/۹% و ۱/۸% اعلام گردید. برای کسب نتایج دقیق اثر عوامل تأثیرگذار از جمله سن مادر در زمان زایمان، تحصیلات، نوع تغذیه دوران شیرخواری، سن بارداری، تعداد فرزندان، امتیاز الگوی رژیم ناسالم کودک، فعالیت بدنی متوسط تا شدید، زمان خواب، فعالیت های نشسته، جنسیت و وزن تولد حذف شد.
افزایش خطر در کودکانی که مادران آن ها مبتلا به دیابت بارداری بود نسبت به آن هایی که مادران سالمی از این نظر داشته اند، ۵۳% برای چاقی، ۷۳% برای چاقی مرکزی و ۴۲% برای توده زیاد چربی تخمین زده شد.
مکانیسمی که طی آن دیابت مادر منجر به چاقی کودک می شود هنوز به خوبی مشخص نشده است. مواجهه با دیابت بارداری با رشد زیاد جنین در رحم همراه است که احتمالاً بخاطر افزایش توده چربی و تغییر سطح هورمون های جنین است. علاوه بر این، دیابت بارداری منجر به سطح بالاتر قند خون، انسولین و لپتین در نوزاد می گردد. دیابت پیش از بارداری نیز ژنتیک جنین را تحت تأثیر قرار داده و بر بیان ژن هایی که تجمع چربی و متابولیسم را کنترل می کنند، اثر می گذارد.
نکته عملی: از آنجایی که دیابت بارداری خطر چاقی کودک در آینده را افزایش می دهد، لازم است مادران باردار از رژیم غذایی مناسب پیروی نموده و انجام فعالیت بدنی را در برنامه روزانه خود قرار دهند.
منبع:
Pei Zhao, et al. "Maternal gestational diabetes and childhood obesity at age 9–11: results of a multinational study". Diabetologia, 2016
