رژیم غذایی سالم، سرشار از مواد مغذی و محدود از نظر کالری، کربوهیدرات و چربی های ناسالم یک راهکار موثر جهت کنترل علائم بیماری دیابت می باشد. همچنین رژیم غذایی صحیح و اصولی یکی از مهم ترین عوامل در پیشگیری از بروز دیابت محسوب می شود. بدین منظور بیماران مبتلا به دیابت باید بدانند که به منظور کنترل موفق قند خون چگونه وعده های غذایی خود را تنظیم نمایند.
تنظیم وعده های غذایی
تنظیم وعده های غذایی یکی از مهم ترین اصول تغذیه در بیماری دیابت است. این امر به کنترل قند خون کمک کرده و احتمال بروز عوارض کوتاه مدت و بلند مدت مرتبط با دیابت را می کاهد. تنظیم وعده های غذایی می تواند به روش های ذیل انجام پذیرد:
- روش تقسیم بشقاب
این روش به کنترل مصرف مواد غذایی مختلف در وعده ناهار و شام کمک می کند. در این روش حدود نیمی از بشقاب شما باید از سبزیجات غیرنشاسته ای مانند گوجه فرنگی، انواع کلم، خیار، کرفس و … پر شده باشد. یک چهارم بشقاب باید از غذاهای پروتئینی شامل انواع گوشت کم چرب، تخم مرغ و حبوبات پر شده باشد و یک چهارم باقیمانده نیز شامل غلات کامل و سبوس دار و سبزیجات نشاسته ای شامل سیب زمینی، ذرت و نخود فرنگی خواهد بود. همچنین لازم است یک واحد لبنیات کم چرب یا یک عدد میوه همراه با ناهار و شام مصرف نمایید.
در وعده صبحانه می توانید نیمی از بشقاب را به نان سبوس دار و یک چهارم را به غذاهای دارای پروتئین اختصاص دهید. بشقاب صبحانه شامل یک لیوان شیر کم چرب و یک عدد میوه می باشد.
- شمارش کربوهیدرات
این روش شامل محاسبه مقدار کربوهیدرات مصرفی در طی روز به منظور کنترل میزان قند خون است. شمارش کربوهیدرات برای بیماران دیابتی به ویژه افرادی که انسولین تزریق می کنند مفید است. زیرا به آن ها در تعیین میزان انسولین مورد نیاز کمک می کند. مقدار کربوهیدرات مورد نیاز روزانه برای هر بیمار با توجه وزن، میزان فعالیت و داروهای مصرفی متفاوت است.
به طور کلی توصیه می شود بیماران مبتلا به دیابت مصرف غلات تصفیه شده، نان سفید و غذاهای نشاسته ای را محدود نمایند. منابع سالم کربوهیدرات عبارتند از: میوه، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و لبنیات کم چرب.
- لیست جانشینی مواد غذایی
در این روش مواد غذایی با میزان کربوهیدرات، پروتئین، چربی و کالری مشابه یک گروه غذایی را تشکیل می دهند. بر این اساس مواد غذایی در ۶ گروه تحت عنوان غذاهای نشاسته ای شامل نان، غلات و سبزیجات نشاسته ای، لبنیات، میوه، سبزیجات، گوشت و چربی ها طبقه بندی می شوند.
در لیست جانشینی مواد غذایی با کالری مشابه در یک گروه قرار می گیرند. بنابراین مواد غذایی موجود در یک گروه را می توان به جای یکدیگر مصرف نمود. به عنوان مثال یک لیوان شیر کم چرب و یک لیوان ماست کم چرب را می توان معادل هم در نظر گرفته و به جای یکدیگر مصرف کرد.
- نمایه گلایسمی (GI)
در این روش مواد غذایی بر اساس تاثیری که بر میزان قند خون می گذارند طبقه بندی می شوند. بیماران باید از مواد غذایی با GI پایین (مانند غلات کامل و حبوبات) استفاده کرده و از مصرف غذاهایی که GI بالا (مانند قند، شکر و نان های سفید) دارند، خودداری کنند.
زمان صرف وعده های غذایی
داشتن ۳ وعده غذای اصلی شامل صبحانه، ناهار و شام و نیز ۳-۲ میان وعده که در فواصل منظم مصرف می شوند به تنظیم قند خون کمک می کند. به ویژه بیمارانی که انسولین تزریق می کنند اگر به زمان و میزان مصرف کربوهیدرات توجه نمایند در کنترل قند خون خود موفق تر خواهند بود. مصرف منظم وعده ها و میان وعده ها از افت قند خون در طی شبانه روز پیشگیری می کند.
