میزان شیوع دیابت از ۷/۴ درصد در سال ۱۹۸۰ به ۵/۸ درصد در سال ۲۰۱۴ رسیده است. در بیماری دیابت میزان گلوکز یا قند خون افزایش می یابد. عدم کنترل قند خون می تواند منجر به نابینایی، نارسایی کلیه، بیماری های قلبی، سکته مغزی و قطع اندام های تحتانی شود.
میزان قند خون توسط هورمون انسولین که از پانکراس ترشح می شود، کنترل می گردد. در دیابت نوع ۱ انسولین تولید نمی شود اما در دیابت نوع ۲ بدن قادر به استفاده از انسولین نیست. دیابت نوع ۲ شایع ترین نوع دیابت در سراسر جهان بوده و غالباً بر اثر اضافه وزن و عدم فعالیت بدنی ایجاد می شود.
تا به امروز اطلاعات زیادی در مورد ژن ها، شیوه زندگی و رژیم غذایی که می تواند بر خطر بروز دیابت نوع ۲ اثر گذارد، به دست آمده است. اما آنچه در سطح مولکولی در ارتباط با این بیماری رخ می دهد به خوبی شناخته نشده است.
متابولیت ها مولکول هایی هستند که سلول های بدن (مانند باکتری های روده) به عنوان محصولات جانبی حاصل از فعالیت خود تولید می کنند. اخیراً پژوهشگران متابولیت های ۲۰۰ شرکت کننده را که از اختلال تحمل گلوکز رنج برده و به اضافه وزن مبتلا بودند، بررسی کردند. شرکت کنندگان به ۲ گروه تقسیم شدند: ۱- گروهی که طی ۵ سال به دیابت نوع ۲ مبتلا شدند، ۲- گروهی که طی ۱۵ سال پیگیری به دیابت نوع ۲ مبتلا نشدند.
مقایسه متابولیت های دو گروه نشان داد که بین آن ها از نظر میزان ایندول پروپیونیک اسید و برخی متابولیت های چربی تفاوت وجود دارد. بررسی های بیشتر نشان داد که میزان بالای ایندول پروپیونیک اسید در خون به عنوان یک محصول جانبی باکتری های روده از بروز دیابت نوع ۲ پیشگیری می کند. همچنین رژیم غذایی غنی از فیبر و غلات سبوس دار سبب افزایش ایندول پروپیونیک اسید و درنتیجه افزایش میزان تولید انسولین توسط سلول های بتای پانکراس شد.
نکته عملی: دریافت غلات سبوس دار و مواد غذایی غنی از فیبر مانند میوه ها و سبزیجات از بروز دیابت نوع ۲ در افراد مبتلا به اختلال تحمل گلوکز پیشگیری می کند.
منبع:
Vanessa D. de Mello et al. "Indolepropionic acid and novel lipid metabolites are associated with a lower risk of type 2 diabetes in the Finnish Diabetes Prevention Study". Scientific Reports, 2017.
