عوارض، عوامل ایجاد کننده
در جامعه امروزی فراوان هستند افرادی که از چاقی های موضعی رنج می برند. به دلیل آموزش های فراوان بویژه برای جوانان، خیلی از افراد نسل جدید، مراقب کنترل وزن خود هستند، ولی در بین این افراد نیز تجمع چربی در یک قسمت از بدن و یا چاقی موضعی از مشکلات رایج است. خیلی از آنها هنگام مراجعه به کلینیک های لاغری، از این مسئله شاکی هستند که دیگر نمی توانند شلوارهای قبلی خود را بپوشند و یا سایز قسمت فوقانی بدن آنها با سایز قسمت پایینی سازگار نیست.
گروه دیگر، افرادی هستند که از افزایش بی رویه وزن رنج می برند و به درمان آن اهمیت نمی دهند تا آن که متوجه چاقی شدید در ناحیه شکم می شوند. این موضوع به ویژه در آقایان که به دلیل مشغله های روزمره به وزن خود توجهی ندارند، شایع است. این افراد زمانی کاهش وزن خود را جدی می گیرند که چاقی شکمی باعث بروز بیماری هایی مثل دیابت، افزایش چربی خون، بیماری های قلبی و عروقی و نیز کبد چرب در آنها شود.
اینکه انسان بتواند با خوردن غذای خاصی، چاقی شکمی را برای همیشه از بین ببرد، یک رویای دیرینه است، ولی ممکن نیست. شاید شما نیز تبلیغات و آگهی هایی را که ادعا می کنند" رژیم صاف کننده ی شکم" به افراد ارائه می دهند، مشاهده کرده باشید. بعضی از این رژیم ها ادعا می کنند که در طی یک ماه، ۵/۷ کیلو از وزنتان کاهش می یابد و دارای شکمی صاف و بدون چربی اضافی می شوید. این قبیل رژیم ها کمی اغراق آمیزبوده و نیازمند ایجاد تغییرات اساسی غذایی و رفتاری هستند.
کدامیک از چربی های موضعی بیشترین اهمیت را دارد؟
اکثر مراجعین به کلینیک های لاغری، از چاقی شکمی شکایت دارند. همانطور که بیان شد چاقی شکمی به دلیل عوارض فراوانی که برای سلامتی فرد به همراه دارد، نسبت به سایر چاقی های موضعی (مثل چاقی ران ، باسن و …) مهم تر است.
مطالعات اخیر تاکید دارند که شروع عوارض چاقی شکمی بسیار زودهنگام است و حتی قبل از آن که شما جزء افراد چاق قرار بگیرید، علائم اختلالات متابولیک و نیز بیماری های قلبی و عروقی آغاز می گردند.
چاقی شکمی از لحاظ پزشکی، به عنوان عامل خطر قابل مشاهده در سندرم متابولیک مطرح است. عوامل خطر سندرم متابولیک شامل: چاقی شکمی، مقاومت به هورمون انسولین، تری گلیسرید بالا ، کلسترول بالا و فشار خون بالا می باشند. زمانی که بیمار حداقل سه عامل از این عوامل خطر را داشته باشد، نشان می دهد دچار سندرم متابولیک است.
این افراد در معرض خطر بالایی برای ابتلا به بیماری های قلبی، سکته و دیابت قرار دارند. در حقیقت، مرگ در اثر بیماری های قلبی و عروقی در این افراد تقریبا دو برابر، و خطر حمله قلبی و سکته در آنها سه برابر می باشد.
این عوامل خطر را می توان با اجرای رژیم های غذایی سالم در برنامه ی روزانه مانند کاهش مصرف غذاهایی که چربی اشباع و ترانس بالایی دارند و نیز انجام فعالیت بدنی کنترل کرد. البته گاهی تغییر سبک زندگی برای کاهش عوامل خطر کافی نیست و ممکن است نیاز به مصرف دارو تحت نظر پزشک باشد، مثلا استاتین ها از داروهایی هستند که به کاهش مقدار کلسترول خون کمک می کنند.
اگر دور کمر در آقایان مساوی یا بیشتر از ۱۰۲ سانتی متر و در خانم ها مساوی یا بیشتر از ۸۸ سانتی متر باشد، نشان می دهد فرد دچار چاقی شکمی است.
اما مراجعین زیادی نیز از چاقی نواحی دیگر بدن، به ویژه چاقی بازوها، سینه و یا ران شاکی هستند. شاید شما از تجمع چربی در این نواحی به دلیل جنبه های زیبایی (به هم خوردن تناسب اندام) خسته شده باشید، ولی این مژده را باید به شما بدهم که هیچ کدام از این نوع چاقی ها، به اندازه چاقی شکمی برای سلامتی شما مضر نیست.
چه عواملی، چاقی های موضعی را تشدید می کنند؟
علاوه بر مصرف بی رویه کالری که چاقی و به تبع آن چاقی موضعی را تشدید می کند، عوامل متعدد دیگری نیز در تشدید چاقی موضعی، به ویژه چاقی شکمی موثرند، از جمله:
– رژیم های یویو که با کاهش و افزایش متناوب وزن همراه می باشند.
– مصرف زیاد فست فودها که حاوی چربی اشباع فراوان و نیز اسیدهای چرب ترانس هستند. این موضوع به ویژه در جوانانی که وزن خود را با اجرای رژیم های سخت لاغری کنترل می کنند، ولی عادت به مصرف فست فود دارند، بیشتر مشاهده می شود.
– تغییرات هورمونی به ویژه در خانم های مبتلا به تخمدان پلی کیستیک و نیز در مرحله قبل از یائسگی.
– استفاده ی نابجا از داروهای هورمونی و نیز داروهای بدنسازی که معمولا به طور غیر مجاز استفاده می شوند.
– انجام ورزش های مقاومتی مانند وزنه برداری، ورزش های رزمی و بدنسازی و سپس ترک آن، به ویژه باعث چاقی در ناحیه بازوها و نیز سینه خواهد شد که در خیلی از موارد نسبت به درمان نیز مقاوم هستند. لذا توصیه اساسی به این گروه از ورزشکاران، داشتن یک برنامه منظم برای ادامه طولانی مدت این نوع از ورزش ها می باشد.
– عدم تحرک بدنی و زندگی عاری از فعالیت بدنی. از طرف دیگر ترک ورزش های هوازی مانند پیاده روی ، شنا، فوتبال و … در کمتر از یک هفته، باعث افزایش مقاومت به انسولین می شود که در مدت کمتر از یک ماه، بزرگ شدن سایز شکمی را به همراه خواهد داشت.
