در طی سالهای اخیر و با توجه به افزایش متوسط سنی جمعیت، بیماریهای سالمندان مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. از جمله این بیماریها، به اختلالات ادراکی مغزی که معروفترین آن بیماری آلزایمر است، می توان اشاره نمود. حتما شما هم حداقل نام این بیماری را شنیده اید! به دلیل عوارض جبران ناپذیر این بیماری برای خود فرد و خانواده، تلاشهای فراوانی برای یافتن روشهای پیشگیری از بروز این بیماری در طی سالهای اخیر صورت گرفته است.
شواهد حاکی از آنند که بیش از نیمی از اختلالات ادراکی مغزی را بیماری آلزایمر تشکیل داده و بقیه گروههای اختلالات ادراکی ناشی از ضایعات عروقی مغز می باشند. جالب است که بدانید حملات عروفی مغز و بیماریهای قلبی و عروقی و عوامل خطر این نوع بیماریها شانس بیماری آلزایمر و نیز اختلالات ادراکی ناشی از ضایعات عروقی را افزایش می دهند.
مطالعات ژنتیکی از بروز اختلالات ژنی در کروموزومهای انسانی برای بروز زودهنگام آلزایمر در سنین میانسالی حکایت می کنند. نکته جالب آن که این تغییرات ژنتیکی شیوع اختلالات آترواسکلروز عروقی و نیز آلزایمر را به طور همزمان افزایش می دهد. علاوه بر این دیابت نوع دو نیز خطر ابتلا به آلزایمر و سایر اختلالات ادراکی را در آینده افزایش خواهد داد. اما باید تاکید نمود که داشتن این نوع اختلالات ژنتیکی زمینه بروز آلزایمر را افزایش می دهد، ولی این بدان معنا نیسست که همه افراد دارای این مشخصات ژنتیکی به آلزایمر مبتلا می شوند. از طرف دیگر ارتباطات مثبتی بین تغییرات ژنی و نیز نوع تغذیه در مطالعات حال حاضر به اثبات نرسیده است.. اگرچه مطالعات تاکید دارند که تغذیه نامناسب و نیز عدم تحرک بدنی علاوه بر تاثیر مهم در بروز دیابت و بیماریهای قلبی و عروقی زمینه ظهور عوامل ژنتیکی آلزایمر را فراهم می نماید.
امروزه شاهد هستیم که افراد زیادی بویژه در خانواده هایی که مبتلایان به آلزایمر وجود دارند، از انواع مکملهای غذایی برای پیشگیری از بروز این بیماری طاقت فرسا استفاده می نمایند. ولی باید اذعان نمود که شواهد کمی برای تاثیر این مکملها در پیشگیری از آلزایمر وجود دارد. مطالعات نشان داده اند که مولتی ویتامین نقشی در پیشگیری از این بیماری ندارد. اگرچه دوز بالای ویتامین E تاثیر کمی در پیشرفت علائم آلزایمر در مبتلایان به نوع خفیف اختلالات ادراکی دارد، ولی مصرف ویتامینهایی از قبیل ویتامین B12, B6و اسید فولیک به صورت ترکیبی و یا تنهایی معمولا نقشی در بهبود اختلالات ادراکی بیماران مبتلا به آلزایمر ندارد. نکته مهمتر آن که شواهد کافی برای اثبات تاثیر گذاری روغن ماهی و نیز امگا ۳ ،که این روزها به طور رایج برای خیلی از بیماریها توصیه می شوند، بر پیشگیری و کنترل اختلالات ادراکی آلزایمر وجود ندارد.
مطالعات اخیر تاکید می نمایند به جای استفاده از انواع مکملهای غذایی، شیوه زندگی سالم شامل تغذیه سالم و متنوع و ورزش نقش اساسی تری در پیشگیری و کنترل اختلالات ناشی از آلزایمر ایفا می نمایند. به طور مثال : افرادی که دارای ژنهای بروز دهنده علائم آلزایمر هستند، دارای ریسک بیشتر افزایش کلسترول خون هستند و کلسترول بالای خون نیز ریسک ابتلا به آلزایمر را بالا می برد. جالب آن که نشان داده شده است پایین آوردن چربی خون با استفاده از داروهای کاهش دهنده چربی خون، ریسک ابتلا به آلزایمر را کاهش می دهد.
پس آن چه به عنوان نتیجه می توان بیان نمود آنست که استفاده از مکملهای غذایی حتی در کسانی که آزمایشات ژنتیکی شانس ابتلای آنان را به آلزایمر نشان داده است، تاثیری در پیشگیری از بروز اختلالات ادراکی مغزی نخواهد داشت. اما تغییرات رفتاری و اصلاح شیوه زندگی برای کاهش میزان خطر بیماریهای قلبی و عروقی بیشتر می تواند در پیشگیری از بروز آلزایمر موثر باشد. بر همین اساس برنامه ریزی منظم زیر نظر متخصصین تغذیه در افراد با ریسک بالای ابتلا به آلزایمر و اختلالات ادراکی مغزی توصیه می گردد.
References:
- Vernarelli JAet al. Am J Clin Nutr 2010;91:1402–7.
- DeKosky ST, et al.Contemp Clin Trials 2006;27:238–53
- Peila R,et al . Diabetes 2002;51:1256–62.
- Huang HY, et al. Am J Clin Nutr 2006;85(suppl):265S–9S.
- Isaac MG, et al.Cochrane Database Syst Rev 2008;3:CD002854.
- McGuinness B,et al. Cochrane Database Syst Rev 2009;2:CD003160.
