قبل از ابتلا به دیابت نوع ۲، افراد ابتدا در مرحله پردیابت (پیش دیابت) قرار می گیرند. در این مرحله قند خون بالاتر از میزان طبیعی است اما به اندازه ای نیست که به آن دیابت گفته شود. اما در صورتی که پردیابت درمان نشود ۳۰ – ۱۵ درصد افراد مبتلا به پردیابت طی ۵ سال پس از تشخیص به دیابت نوع ۲ مبتلا می شوند. بدین منظور بسیاری از راهکارها به منظور کنترل قند خون در این بیماران حول دو محور شیوه زندگی یعنی رژیم غذایی سالم و ورزش منظم است.
پیش دیابت همانند دیابت یک بیماری متابولیک است. میزان قند خون به علت تولید ناکافی انسولین، بیان ناقص انسولین یا عدم پاسخ دهی مناسب سلول ها به انسولین افزایش می یابد. سن، وزن و فعالیت بدنی در بروز پردیابت نقش عمدی دارند. خطر ابتلا به پردیابت در افراد بالای ۴۰ سال، غیرفعال و مبتلا به اضافه وزن یا چاقی بالاتر است. سایر عوامل خطر ابتلا به پیش دیابت عبارتند از: سابقه خانوادگی دیابت، پرفشاری خون، افزایش تری گلیسرید خون، کاهش کلسترول خوب (HDL)، چاقی شکمی، بیماری قلبی و ابتلا به برخی بیماری ها مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، دیابت بارداری و نیز کاهش هورمون تستوسترون در مردان.
همانطور که ذکر شد کنترل این بیماری اغلب شامل ترکیبی از رژیم غذایی، ورزش و کاهش وزن است. برنامه های کنترل پردیابت بر کاهش یا ثابت نگاه داشتن قند خون تمرکز می کنند. در استرالیا دستورالعمل های موجود به افراد مبتلا به پردیابت انجام ۲۱۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط یا ۱۲۵ دقیقه ورزش شدید را در هفته توصیه می کنند. انجمن دیابت آمریکا (ADA) انجام ۳۰ دقیقه ورزش (از هر نوع) را به صورت حداقل ۵ روز در هفته و ترجیحاً هر روز توصیه می کند.
رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به پیش دیابت
منشا تمام قندهای موجود در خون از مواد غذایی است. درنتیجه رژیم غذایی بخش مهمی از برنامه کنترل پردیابت را شامل می شود.
افراد مبتلا به پردیابت باید از وقایعی که سبب تغییرات قابل توجه در میزان قند خون می شود مانند گرسنگی خودداری نمایند. به منظور دستیابی به این هدف لازم است این بیماران تعداد وعده های غذایی روزانه را افزایش و حجم هر وعده را کاهش داده و وعده ها و میان وعده ها را در ساعات منظمی در طول روز مصرف نمایند.
توصیه می شود افرادی که در مرحله پردیابت هستند از غذاهایی با نمایه گلایسمی (GI) پایین استفاده کنند. نمایه گلایسمی مواد غذایی را با توجه به تاثیر آن ها بر میزان قند خون طبقه بندی می کند. برخی کربوهیدرات ها به آرامی هضم شده و به تدریج قند را در داخل جریان خون آزاد می کنند. سایر کربوهیدرات ها به سرعت هضم شده و سبب افزایش سریع قند خون می شوند.
با توجه به اینکه در افراد مبتلا به پردیابت هدف ثابت نگاه داشتن قند خون است توصیه می شود این افراد از مواد غذایی با GI کم و متوسط استفاده کنند. مواد غذایی با GI≤ ۵۵ قند خون را به آرامی افزایش می دهند. مواد غذایی با ۷۰≤ Gقند خون را بسیار سریع تر افزایش می دهند. مواد غذایی با GI بین ۵۶ تا ۶۹ قند خون را به میزان متوسط تغییر می دهند. غلات کامل نسبت به نان های سفید و برنج GI پایین تری دارند. حبوبات و اکثر سبزیجات و میوه ها نسبت به سبزیجات نشاسته ای مانند سیب زمینی GI پایین تری دارند. هنگامی که اغلب میوه و سبزیجات می رسند، میزان GI آن ها افزایش می یابد. همچنین میزان GI آبمیوه ها نسبت به میوه تازه بالاتر است.
به طور کلی فعالیت بدنی روزانه، افزایش مصرف میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات و نیز در صورت لزوم کاهش وزن به کنترل قند خون کمک کرده و از ابتلای این افراد به دیابت نوع ۲ جلوگیری می کند.
