وقفه تنفسی در خواب (sleep apnea) به قطع تنفس عادی افراد گفته می شود که فرد با احساس تنگی نفس، مکرراً از خواب می پرد. دو نوع وقفه تنفسی وجود دارد؛ انسدادی و مرکزی. وقفه تنفسی انسدادی؛ رایج ترین نوع وقفه تنفسی است که علت آن انسداد راه هوایی توسط بافتهای ناحیه گلو است، در حالیکه علت وقفه تنفسی مرکزی به ضعف سیستم اعصاب و مغز در ارسال پیامها باز می گردد. بسیاری از افراد چاق از تنگی نفس و مشکلات تنفسی در حین خواب رنج می برند. در واقع چاقی یکی از عوامل مهم در ایجاد عارضه وقفه تنفسی در حین خواب است، و کاهش وزن در افراد چاق، موجب بهبود و تخفیف این عارضه می گردد.
در همین راستا مطالعه ای در ژورنال BMJ در مورد بررسی اثرات دراز مدت رژیم بسیار کم کالری بر وقفه تنفسی انسدادی به چاپ رسیده است. افراد شرکت کننده در این مطالعه؛ ۶۵ مرد در سنین۳۰-۶۵ سال و با نمایه توده بدنی ۳۰-۴۰ بودند که به درجات متوسط تا شدید از وقفه تنفسی انسدادی مبتلا بوده و تحت درمان با روش فشار مثبت پیوسته (continuous positive airway pressure) قرار گرفته بودند.
مداخله در این افراد به صورت یک برنامه کاهش وزن یک ساله، شامل: یک رژیم بسیار کم کالری اولیه برای ۹ هفته، و یک برنامه حفظ کاهش وزن در ادامه آن بود. از بین ۶۳ فرد واجد شرایط؛ ۵۸ نفر دوره رژیم درمانی را تکمیل نمودند و دوره حفظ کاهش وزن را آغاز نمودند، در نهایت نیز ۴۴ نفر از آنها تمام برنامه کاهش وزن را تا به انتها اجرا نمودند.
پس از پایان دوره رژیم بسیار کم کالری، شاخص مرتبط با تنگی نفس (اندکسآپنه هیپوپنه)، بهبود قابل توجهی یافت و همچنین کاهش وزن قابل توجهی (در حدود ۱۸ کیلوگرم ) حاصل گشت. پس از گذشت یک سال، بهبود در شاخص مرتبط با تنگی نفس ( اندکسآپنه هیپوپنه) تا حد قابل توجهی باقی مانده بود، و کاهش وزن نیز تا حد قابل قبولی (حدود ۱۲ کیلوگرم) حفظ شده بود. همچنین با گذشت یک سال، نیاز به درمان با فشار مثبت بر طرف شد. در این میان بیمارانی که در ابتدای مطالعه دچار وقفه تنفسی انسدادی شدیدتری بودند، بهبود بیشتری یافتند.
نکته عملی: طبق شواهد علمی اخیر در افراد چاق مبتلا به درجات متوسط تا شدید از بیماری وقفه تنفسی انسدادی، بهبود اولیه ای که پس از درمان با یک رژیم بسیار کم کالری حاصل می گردد؛ می تواند تا یک سال پس از درمان باقی بماند. در این میان، افرادی که کاهش وزن بیشتری یابند و یا تنگی نفس شدیدتری در ابتدای درمان داشته باشند، سود بیشتری را می برند.
منبع: BMJ.2011.
