روده انسان حاوی تعداد زیادی باکتری زنده است که فلور میکروبی روده را تشکیل می دهند. این باکتری ها شامل انواع مفید و مضر می باشند. باکتری های مفید در عملکرد روده نقش دارند. شیر مادر یکی از فاکتورهای تعیین کننده فلور باکتریایی در نوزاد تازه متولد شده می باشد و دستگاه گوارش نوزادان از طریق تغذیه با شیر مادر برای اولین بار با باکتری های مفید موجود در شیر تماس پیدا می کند. با این وجود تا به حال ترکیب و نقش بیولوژیکی این باکتری ها در شیرخواران شناخته نشده است.
گروهی از دانشمندان اسپانیایی در پژوهشی که نتایج آن در مجله American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده است با استفاده از تکنیکی برپایه تعیین توالی DNA مجموعه باکتری های موجود در شیر مادر را که میکروبیوم نامیده می شوند، شناسایی نمودند. محققان در این بررسی کلستروم یا آغوز(اولین ترشح غدد پستانی پس از تولد نوزاد) و نیز شیر تولید شده از یک تا شش ماه پس از تولد را بررسی کردند. در برخی از نمونه های کلستروم بیش از ۷۰۰ گونه میکروارگانیسم یافت شد که بیشتر از میزانی بود که کارشناسان انتظار داشتند. نمونه های متاخرتر(شیر تولید شده در ماه یک و شش پس از تولد) حاوی باکتری هایی بود که به طور شاخص در دهان یافت می شوند. به گفته محققان هنوز نمی توان به درستی تعیین نمود که آیا این باکتری ها در دهان کودک جایگزین می شوند یا باکتری های دهان شیرخوار وارد شیر مادر شده و ترکیب آن را تغییر می دهند.
بر اساس نتایج این مطالعه در شیر مادران مبتلا به اضافه وزن یا شیر مادرانی که بیشتر از مقادیر توصیه شده در دوران بارداری افزایش وزن دارند تنوع گونه ها کمتر است. همچنین مشخص شد که نوع زایمان نیز بر روی میکروبیوم شیر مادر موثرمی باشد. در شیر مادران با سزارین برنامه ریزی شده نسبت به شیر مادران با زایمان طبیعی میکروارگانیسم های کمتری یافت می شود. اما با این وجود، زمانی که سزارین از قبل برنامه ریزی نشده باشد ترکیب شیر بسیار مشابه مادران با زایمان طبیعی است. این نتایج نشان دهنده تاثیر وضعیت هورمونی مادر در زمان زایمان است. فقدان سیگنال های استرس فیزیولوژیک و سیگنال های هورمونی مخصوص زایمان، ترکیب و تنوع میکروبی شیر مادر را تحت تاثیر قرار می دهد.
نکته عملی: افزایش وزن به میزان توصیه شده در دوران بارداری و در صورت امکان زایمان طبیعی با اثر بر روی ترکیب و تنوع باکتریایی شیر مادر در ارتقای سلامت شیرخواران نقش بسزایی دارد. همچنین در صورتیکه اثبات شود باکتری های موجود در شیر مادر در تکامل سیستم ایمنی موثر هستند، افزودن آنها به شیرخشک شیرخواران سبب کاهش خطر آلرژی، آسم و بیماری های خودایمنی می گردد.
منبع:
Am J Clin Nutr, 2012; 96 (3): 544- 51
