حبوبات، غذاي آينده انسان

حبوبات ظاهرا آن قدر مهم هستند كه سازمان ملل متحد سال آينده ميلادي را به نام آنها نامگذاري كند. سازمان ملل متحد و سازمان فائو، در نشستي كه در رم، پايتخت ايتاليا برگزار شد، تصميم گرفتند براي بالا بردن آگاهي جمعي در مورد نقش و اهميت حبوبات در رژيم غذايي انسان و تامين امنيت غذايي او، سال 2016 ميلادي را سال حبوبات بنامند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه تعادل در ذكر اهميت حبوبات همين بس كه مي‌توانند جايگزين مناسبي براي پروتئين‌هاي حيواني در گوشت و شير باشند و همزمان، براي مثال، هزينه‌يي تا يك پنجم هزينه توليد شير را به خود اختصاص دهند. از طرف ديگر و درمقام مقايسه حبوبات و غلات، دسته نخست بازده زراعي معادل 2 تا 3 برابر دسته دوم دارند و به همين دليل مي‌توانند براي زنان بسياري در مناطق روستايي جهان، شغل هم ايجاد كنند.

10 نوامبر سال جاري ميلادي، يعني همين چند روز پيش، سازمان ملل متحد در بيانيه‌يي سال 2016 ميلادي را سال جهاني حبوبات معرفي كرد.

در بخشي از پيغام سازمان ملل در اين مورد آمده است: «حبوبات، شامل تمامي انواع لوبيا و نخود و امثال آن، منبعي ارزان و به‌شدت مغذي از ويتامين‌ها، پروتئين‌ها و ريزمغذي‌ها هستند كه مي‌توانند تغذيه و سلامت شهروندان را در تمامي جهان و به ويژه در كشورهاي در حال توسعه فراهم كنند.» «حبوبات بخش مهمي از امنيت غذايي را براي عده بسياري در سراسر جهان، به ويژه در كشورهاي امريكاي لاتين، آفريقا و آسيا تامين مي‌كنند، يعني در جايي كه حبوبات جزئي مهم از رژيم غذايي سنتي مردم است و اغلب توسط كشاورزان خرد كشت مي‌شوند.»

اين را دبيركل فائو، خوزه گراتسيانو داسيلوا مي‌گويد. داسيلوا مي‌افزايد: «حبوبات براي قرن‌ها بخش مهمي از رژيم غذايي انسان بوده‌ است، هر چند امروز اين واقعيت اغلب ناديده گرفته مي‌شود و در مورد نقش آنها در تغذيه انسان، تفريط مي‌شود.»

اين تنها داسيلوا نيست كه به نقش حبوبات در زندگي انسان اذعان دارد. بان‌كي‌مون، دبيركل سازمان ملل هم در پيامي كه براي مراسم اعلام سال جهاني حبوبات در سال 2016 فرستاده بود اين طور مي‌گويد: «نقش حبوبات را مي‌توان در مباحثي همچون گرسنگي جهاني، امنيت غذايي، سوء تغذيه، چالش‌هاي محيط زيستي و سلامت انسان بطور كلي، مشاهده كرد.

سازمان ملل متحد هم با اذعان به همين نقش‌ها براي حبوبات، سال 2016 ميلادي را به عنوان سال جهاني حبوبات معرفي كرد تا آگاهي جمعي در مورد فوايد گوناگون حبوبات بالا برود و روش‌هاي جديدتر و هوشمندانه‌تري براي توليد آنها به جهان معرفي شود و نقش آنها در زنجيره تغذيه انساني مورد توجه بيشتري قرار بگيرد. شعار انتخابي سازمان ملل متحد هم اين است: «دانه‌هاي مغذي براي آينده‌يي پايدار.»

پتانسيل دست نخورده

نقش حبوبات در رژيم تغذيه انساني غير قابل انكار است و نيازي به جست‌وجوي بيش از حد نيست تا غذاهايي را بيابيم كه پايه آنها بر حبوبات است. از فلافل گرفته تا دال‌هاي چيني، اين دانه‌هاي مغذاي، تقريباً در تمامي فرهنگ‌هاي غذايي حضور دارند. حبوبات تنوع بسياري هم دارند و مي‌توان ده‌ها نمونه از آنها را در سراسر جهان يافت.

نكته قابل ذكر اما اين است كه اين محصولات، مي‌توانند جايگزين مناسبي براي پروتئين‌هاي حيواني، به ويژه در مناطق فقير جهان باشند، چه از نظر ويژگي‌هاي تغذيه‌يي و چه از نظر قيمت. براي مثال، پروتئين دريافتي از شير، 5 برابر گران‌تر از پروتئين دريافتي از حبوبات تمام مي‌شود. از سوي ديگر به دليل آنكه بازده كشت حبوبات 2 تا 3 برابر بيشتر از غلات است، مي‌توان براي كاهش اثرات فقر روستايي، كشت آنها را به كشاورزان توصيه كرد.

اين محصولات علاوه بر اين امكانات بي‌شماري براي بالا بردن اشتغال زنان فراهم مي‌آورند. در همين رابطه مي‌توان اين را هم اضافه كرد كه پروتئين موجود در حبوبات، 2 برابر پروتئيني كه در گندم وجود دارد و حدود 3 برابر پروتئيني است كه در برنج يافت مي‌شود. حبوبات علاوه بر اين منابعي غني از ريز-مغذي‌ها، شامل آمينو اسيدها و ويتامين‌هاي گروه B هستند كه همگي نقشي اساسي در حفظ سلامت عمومي افراد دارند. در مقابل، ميزان چربي موجود در حبوبات كمتر است و به همين دليل براي مديريت كلسترول مورد مناسب‌تري بوده و مصرف آنها براي مبارزه با چاقي و انواع بيماري‌هاي قلبي و سرطان‌ها هم مفيد است. عناصر آهن و زينك موجود در حبوبات هم بالاترند و بنابراين، براي مبارزه با كم‌خوني در زنان و كودكان مي‌توان از آنها استفاده كرد.

فوايد حبوبات براي محيط زيست
استفاده از حبوبات اما فقط به نفع انسان‌ها نيست. مصرف حبوبات براي حيوانات، خاك و تنوع زيستي هم مفيد فايده است. قسمت‌هاي باقيمانده از حبوبات را مي‌توان به عنوان غذايي براي دام‌ها مورد استفاده قرار داد و موجب رشد بهتر آنها شد. از حبوبات به عنوان كود طبيعي هم مي‌توان استفاده كرد و به اين ترتيب ميزان كودهاي شيميايي استفاده شده را به حداقل رساند و گازهاي گلخانه‌يي كمتري را روانه اتمسفر كرد. علاوه بر اين، كاشت حبوبات مي‌تواند به رشد تنوع زيستي در سطح زير خاك هم كمك كند و انواع قارچ‌ها و باكتري‌هاي موجود در خاك را هم تغذيه كند. اين مورد اخير به نوبه خود به كاهش فرسايش خاك و غناي آن مي‌انجامد.

دبيركل فائو به ويژه بر نقش حبوبات بر كاهش ردپاي كربني و انتشار گازهاي گلخانه‌يي تاكيد داشت.