این نوشیدنی ها بی خطر نیستند!

نوشابه‌های انرژی‌زا نوشیدنی‌های حاوی مواد مختلف هستند که معمولا به هدف به دست آوردن انرژى جسمى یا هشیارى ذهنى مصرف می‌شوند. نوشابه‌های انرژی‌زا معمولا حاوى آمیزه‌هاى گوناگونى از مواد كربوهیدراتى (قندى)، ویتامین‌ها، موادمعدنى و مواد دیگرى از جمله مواد محركى مانند كافئین، تورین (یك اسید آمینه، پیش‌ساز پروتئین) و گلوكورونولاكتون (یك ماده طبیعى كه در بدن از تجزیه قند ساده گلوكز ایجاد مى‌شود) هستند. علاوه بر این داروهاى گیاهى مانند ژل رویال، جین سینگ و گوارانا ممكن است در این نوشابه‌ها موجود باشد كه به ادعاى تولیدكنندگان نوشابه‌ها باعث افزایش بنیه جسمى و تشدید هشیارى و تمركز ذهنى مى‌شوند.

ترکیبات موجود در نوشابه‌ای انرژی‌زا
در اغلب این نوشابه‌ها مواد به اصطلاح «تشدیدكننده انرژى» مثل كافئین، تورین و در بعضى موارد گلوكورونولاكتون براى تحریك سوخت و ساز و به دست آوردن سریع انرژى وجود دارد. هر سه این مواد در غذاهاى طبیعى و در بدن ما وجود دارند اما غلظت‌هاى آنها در این نوشابه‌ها بالاتر است. معمولا در هر قوطى این نوشابه‌ها میزان زیادی كافئین وجود دارد (گرچه برحسب مارك‌هاى مختلف این میزان متفاوت است). این مقدار تقریبا معادل همان مقدار كافئینى است كه یك فنجان قهوه خورى متوسط دارد و چند برابر میزان كافئین موجود در یك فنجان چاى یا قوطى نوشابه كولادار است. منبع بیشتر كافئین این نوشابه‌ها، گوارانا، یك عصاره كافئین دار است كه از گیاهى در آمریكای جنوبى به دست مى‌آید.
تورین یك ماده پروتئینى است كه در گوشت وغذاهاى دریایى وجود دارد و به ادعاى تولیدكنندگان نوشابه‌ها مى‌تواند در دفع مواد زائد و سم‌زدایى از بدن كمك كند. برخى از مطالعات هم نشان‌دهنده اثر كاهنده فشارخون تورین در مبتلایان به فشارخون بالا بوده است، اما در هر حال میزان بى‌خطر این ماده در حال حاضر معلوم نیست. براى گلوكورونولاكتون نیز مانند تورین نقش سم‌زدایى قائل هستند، اما تحقیقات چندانى در مورد آن انجام نشده است. مواد قندى یا كربوهیدراتى موجود در این نوشابه‌ها معمولا به‌صورت مخلوطى از قندهاى ساده با جذب سریع و كربوهیدرات‌هاى پیچیده تر با جذب آهسته موجود است.

میزان قند در نوشابه‌هاى انرژى‌زا معمولا بسیار بیشتر از میزان قند نوشابه‌هاى معمول ورزشى است. گرچه قند یك منبع فورى انرژى است، اما مصرف بیش از حد آن مى‌تواند به مشكلات دندانى و چاقى منجر شود. مصرف مقادیر زیاد قند مى‌تواند جذب آب به بدن را آهسته كند و در نتیجه استفاده از این نوشابه‌ها را براى مصرف هنگام ورزش یا پس از آن نامناسب كند.

كافئین ماده اصلى محرك موجود در این نوشابه‌ها مى‌تواند اعمال بخش‌هایى از بدن و مغز را سرعت بخشد. كافئین باعث افزایش ضربان قلب، فشارخون و درجه حرارت بدن مى‌شود. در مقادیر زیاد ممكن است باعث لرزش دست و تغییرات ریتم قلب شود. كافئین همچنین داراى خاصیت ادرارآورى است و بنابراین ممكن است به‌خصوص در ورزش شدید باعث كم‌آبى بدن شود.

بررسی «كمیته علمى غذاى كمیسیون اروپا” (SCF) در مورد خطر كافئین موجود در نوشابه‌هاى انرژى‌زا نشان می‌دهد كه گرچه این نوشابه‌ها در مقدار متعادل براى مصرف عمومى بى‌خطر هستند، اما كودكان و نوجوانانى كه دو قوطى یا مقدار بیشترى از این نوشابه‌ها مصرف مى‌كنند ممكن است دچار تحریك‌پذیرى و اضطراب شوند. همچنین این کمیته توصیه کرد زنان باردار این نوشابه‌ها را مصرف نكنند چرا كه اثرات كافئین روى جنین نامعلوم است. در مجموع كودكان كم سن، افرادى كه به كافئین حساسیت دارند، مبتلایان به بیمارى‌هاى قلبى و زنان باردار (به‌خصوص در سه ماه اول بارداری) نباید از این نوشابه‌ها استفاده كنند.