سویا سرطان‌ زا است یا ضد سرطان؟

سویا به دلیل فیتواستروژن ‌ها از جمله مواد غذایی است که مصرف آن در پیشگیری از بیماری‌ های مزمن به خصوص برخی سرطان ‌ها به ویژه سرطان پستان در خانم‌ ها و سرطان پروستات در آقایان، بیماری ‌های قلبی ـ عروقی و کاهش علایم یائسگی بسیار مفید است.
تحقیقاتی که در کشورهای مختلف انجام شده، نشان داده‌ اند در کشورهای آسیایی به ویژه در ژاپن، میزان مصرف سویا و غذاهای تهیه شده از آن بسیار بالا است و در نتیجه شیوع سرطان پستان و پروستات بسیار پایین است.
مقایسه ‌ای که در 42 کشور مختلف انجام شده نشان داده است در کشورهایی که مردمش سویا زیاد می ‌خورند، میزان مرگ و میر ناشی از دو سرطان پستان و پروستات بسیار پایین است.
البته این مطالعات در کشورهای غربی همین نتایج را نداشته و دیده شده که هیچ ارتباط مستقیمی بین مصرف سویا با کاهش مرگ و میر ناشی از این بیماری‌ ها وجود ندارد. شاید دلیل اصلی این امر نوع مصرف سویا در کشورهای غربی باشد. زیرا غربی ‌ها سویا را اغلب به صورت پروتئین استخراج‌ شده مصرف می ‌کنند در حالی که در کشورهای آسیایی، دانه کامل سویا به صورت لوبیای سویا مصرف می‌ شود.
نکته ی بسیار مهم دیگر این که تمام مواد غذایی اگر در حد متعادل مصرف شوند اثر مفیدی دارند اما اگر همین مواد غذایی مفید را زیاد مصرف کنیم، می‌ توانند مضر باشند. سویا هم اگر به صورت زیاد مصرف شود، می‌ تواند خود عامل ابتلا به سرطان باشد. در واقع فیتواستروژن‌ ها می ‌توانند رشد سرطان‌ های مرتبط با هورمون را تحریک کنند. به همین دلیل مصرف زیاد سویا یا مکمل آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌ شود.
امروزه حتی متخصصان تغذیه و انجمن‌ های مقابله با سرطان در کشورهای پیشرفته پیشنهاد نمی‌ کنند کسی مکمل سویا بخورد. مکمل سویا تنها زیر نظر پزشک در شرایط خاص می ‌تواند مورد مصرف قرار گیرد. البته توصیه می ‌شود از سویا به شکل دانه ی کامل استفاده کنید تا از بروز بسیاری از بیماری ‌ها پیشگیری شود. میزان مصرف هم می ‌تواند 2 تا 3 بار در هفته و هر بار به اندازه ی یک لیوان سویای پخته باشد.
پریسا دامغانیان- کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی