کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 و تغذیه

کم‌خونی بدخیم پرنیشیوز نوعی کم خونی مگالوبلاستیک است که در اثر کمبود ویتامین B12 ایجاد می‌شود. کمبود ویتامین B12، تقسیم سلولی را به دلیل توقف ساخت DNA مختل می‌کند. در اثر کاهش سرعت میتوز سلول‌های بزرگ غیرعادی ایجاد می‌گردد که باعث کاهش گلبول‌های قرمز و کم‌خونی می‌شود.

از سوی دیگر ناکافی بودن B12 در طی یک فرآیند منجر به کمبود ثانویه فولات می‌شود، بنابراین تجویز مکمل فولات موجب فروکش کردن کم‌خونی کشنده پرنشیوز می‌شود، ولی علائم معدی – روده‌ای و آسیب‌های عصبی ناشی از کمبود ویتامین B12 به پیشرفت خود ادامه می‌دهد، بنابراین در این موارد مصرف مکمل ویتامین B9 لازم است اما کافی نخواهد بود و حتماً باید مکمل ویتامین B12 نیز مصرف شود.

شایع‌ترین علت کمبود ویتامین B12 سوء جذب آن به علت تولید و ترشح ناکافی فاکتور داخلی می‌باشد. جذب B12 به وسیله یک ماده موکوپروتئینی معروف به فاکتور داخلی انجام می‌شود که به وسیله سلول‌های کناری مخاط معده ترشح می‌شود، در حقیقت فاکتور داخلی به ویتامین چسبیده و مانع از بین رفتن آن توسط آنزیم معده می‌شود و باعث تسهیل جذب آن خواهد شد)، بنابراین کم‌خونی پرنیشیوز می‌تواند ناشی از پیری و به دنبال آن آتروفی سلول‌های جداری معده و نقص ارثی در ساخت فاکتور داخلی نیز باشد. به دلیل اینکه ویتامین B12 تنها در منابع حیوانی یافت می‌شود بنابراین گیاه‌خوار مطلق بودن بدون مصرف مکمل کوبالامین به مدت طولانی نیز موجب این کم‌خونی می‌شود، این نکته مهم وجود دارد که علائم کم خونی پرنیشیوز مشابه کم‌خونی ناشی از اسیدفولیک است، ولی کمبود ویتامین B12، باعث بی‌حسی، ناهماهنگی عضلات، ضعف حافظه و توهم نیز می‌شود.
منابع غذایی حاوی ویتامین B12 (کوبالامین) عبارت‌اند از جگر، گوشت قرمز، ماکیان، ماهی، شیر و تخم‌مرغ.
پریسا دامغانیان – کارشناس ارشد تغذیه و رژیم درمانی