ارتباط آجيل‌ها با بيماري‌ها

در دنیا 25-20 درصد از بزرگسالان از سندرم متابوليك رنج می‌برند. همچنين مطالعات روند افزایشی سير این بیماری را نشان می دهند. شیوع این سندرم در ایران بر اساس تعریفATP III ، 2/33 درصد گزارش شده است. افراد با سندرم متابولیک به طور میانگین 5 برابر بیشتر در معرض خطر دیابت هستند. دیابت و سندرم متابولیک احتمال فشار خون بالا، سکته، سرطان‌های سینه، پروستات و کولون، قطع عضو بدن، کوری، بیماری کلیه، سنگ صفرا و بیماری قلبی و عروقی را افزایش می‌دهند.

مغزها و سندرم متابولیک
مطالعه‌ای نشان داد افرادی که 5 بار و یا بیشتر در هفته مغز‌ها را مصرف می‌کردند در مقایسه با افرادی که هرگز و یا بندرت مصرف داشتند، کاهش 27 درصد در ریسک بیماری دیابت را نشان دادند. در مطالعه ديگری در کاليفرنيا، افرادی که 4-1 بار در هفته مغز‌ها را مصرف می‌کردند 27درصد کاهش ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی و افرادی که 5 بار یا بیشتر در هفته دریافت می‌کردند در مقایسه با افرادی که کم و یا بندرت مغز‌ها را مصرف می‌کردند 53 درصد کاهش ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی نشان دادند. به عنوان مثال، پسته یکی از غنی‌ترین منابع ترکیبات فنولیک می‌باشد و اخیراً به عنوان یکی از 50 ماده غذایی که حاوی بیشترین پتانسیل آنتی‌اکسیدانی می‌باشد، شناخته شده است. مطالعه‌ای بر روی موش‌ها نشان داد که مصرف پسته باعث ممانعت از استرس اکسیداتیو و بهبود سیستم آنتی‌اکسیدانی و در نتیجه کاهش ریسک بیماری قلبی می‌شود. در مطالعات انجام شده انسانی کاهش معنی‌دار در سطوح تری‌گلیسيرید، LDL کلسترول و قند خون با مصرف پسته نشان داده شده است. مصرف بادام بر روی تحمل قند بعد از غذا و کاهش چربی خون موثر می‌باشد؛ به طوری که بادام به عنوان عامل محافظتی در بیماری‌های قلبی و عروقی شناخته شده می‌باشد. اثرات مفید مصرف گردو در کاهش قند خون و افزایش HDL کلسترول (چربی خوب) به خوبی مشاهده شده است.

مغزها (آجیل)
تغییرات رژیمی، پایه و اساس پیشگیری و درمان سندرم متابولیک می‌باشد. مغز‌ها (بادام، فندق، پسته، بادام‌زمینی، گردو و …) نقش مهمی در بهبود ریسک فاکتورهای این بیماری دارند. مغزها اگر چه سرشار از چربی هستند محتوای چربی آنها به طور عمده چربی غیراشباع (PUFA-MUFA) می‌باشد. همچنین منابع خوبی از فیبر رژیمی، پروتئین گیاهی و محتوای آنتی‌اکسیدانی، ویتامین‌ها (از قبیل ویتامین E، فولات و …) و مواد معدنی (از قبیل پتاسیم، منیزیم، کلسیم و …) و به همین ترتیب، فيتونوترینت‌های بسیار فعال از قبیل فلاونوئید‌ها می‌باشند. شواهد محکمی وجود دارد که رژیم غنی از چربی غیراشباع، باعث بهبود مقاومت به انسولین می‌شود. اگر‌چه مغزها سرشار از کالری هستند و کالری بالا نیز منجر به افزایش وزن می‌گردد که خود افزایش وزن ریسک فاکتور دیابت و اختلالات متابولیکی دیگر می‌باشد، با این وجود مطالعات نشان داده‌اند که نه تنها مصرف مغز‌ها (هنگامی که به اندازه مناسب مصرف شوند) سبب افزایش وزن نمی‌شود، بلکه می‌توان آنها را در رژیم کاهش وزن افراد چاق نیز گنجاند.

نتيجه‌گيري
با توجه به شواهد فراوان از اثرات مفید مغزها هم در مرحله پیشگیری و هم در مرحله درمان ریسک فاکتورهای بیماري‌های قلبی و عروقی، جایگزینی مغزها در رژیم غذایی به جای چربی اشباع درحد متعادل توصیه می‌گردد.