نوشابه انرژی زا همان نوشابه ورزشی نیست

نوشیدنی‌هایی که امروزه به عنوان نوشیدنی انرژی زا یا ورزشی عرضه می‌شود نوعی نوشیدنی تجاری است که مصرف آن برای ورزشکاران هم زیان آور است، چه رسد به افراد کم تحرکی که برای رفع خستگی و سستی خود در پی راه میانبری برای رسیدن به بیشترین انرژی هستند. البته نوشابه‌های ورزشی در مقایسه با نوشابه‌های انرژی زا ترکیبات متفاوتی دارد و اغلب با رفع نیاز به الکترولیت، آب و مواد معدنی سبب بهبود عملکرد ورزشکار می‌شود. اما مشکل آنجاست که دسترسی به نوشابه ورزشی استاندارد در بازار کشورمان آسان نیست. از این رو بیشتر نوشابه‌های موجود در بازار نوعی نوشیدنی انرژی زای تجاری هستند. قند این نوشیدنی‌ها بالای ۱۰ درصد و چهاربرابر نوشابه‌های معمولی است. در نوشابه‌های انرژی زا علاوه بر شکر از محرک‌ها، مواد با اثرات تخدیری ویژه، برخی ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی استفاده می‌شود و برای آنکه آن را هرچه بیشتر به نوشابه‌های عادی شبیه سازد به آن اسانس و رنگ می‌افزایند. کافئین و گوارانا از جمله مواد اعتیاد آور موجود در این نوشابه هاست که اگر معتادش شوید سردرد، کج خلقی، اضطراب، دلشوره، بی‌خوابی و گرفتگی عضلانی از اصلی ترین عواقب ترک آن است. این نوشیدنی نه تنها چاق کننده است، بلکه می‌تواند تری گلیسرید را بالا برده و ریسک ابتلا به ناراحتی‌های قلبی ـ عروقی را افزایش داده و کودکان و نوجوانان مبتلا به نارسایی کلیوی، کبدی، حملات صرع، دیابت و ترشح بیش از حد غده تیروئید را در معرض آسیب‌های جدی تری قرار دهد. با اینکه این نوشیدنی به سبب آنکه حاوی ویتامین‌های گروه B و برخی مواد محرک آرامبخش و سرحال کننده است و تا حدی در بهبود روحیه افراد افسرده موثر است، اما اثر آن کوتاه مدت بوده و تشدید کننده اختلالات رفتاری است. طبق نظر متخصصان و محققان به علت آنکه کافئین موجود در نوشابه‌های انرژی زا چند برابر نوشابه‌های معمولی بوده و حاوی شیره برخی گیاهان محرک است، بر اثر ایجاد انرژی و هیجانات منفی موجب بروز رفتارهای خطرناک و خشونت آمیز در جوان و نوجوان شده و می‌تواند سبب بروز برخی اختلالات روانی شود.
نوشابه‌های ورزشی برخلاف نوشابه‌های انرژی زا شکر کمتری داشته، اما آب، الکترولیت و مواد مغذی به کار رفته در آن بیشتر و به سهولت جذب بدن می‌شود و از این رو با نظر متخصص تغذیه جبران کننده مایعات از دست رفته بدن ورزشکار است. انرژی این نوشابه تقریبا نصف کالری نوشابه انرژی زاست. میزان سدیم و پتاسیم آن بالاست و تا حدودی از خطر گرمازدگی و خستگی ورزشکار می‌کاهد و به دو شکل مایع و پودری عرضه می‌شود، اما این نوشابه‌ها در کشور ما بسختی یافت می‌شود و فقط در دسترس ورزشکاران حرفه‌ای در باشگاه‌ها قرار می‌گیرد. این نوشیدنی تنها مناسب ورزشکاران است و برای افراد کم تحرک، دانش آموزان و بیماران دیابتی منع مصرف دارد.