ناآگاهی، تغذیه غلط، کودک چاق

تغذیه خوب و مناسب اهمیت زیادی در تندرستی انسان و پیشرفت او در کارهای اجتماعی دارد. امروزه تغذیه مناسب یکی از گزینه‌های رفاه اجتماعی محسوب می‌شود. تغذیه نامناسب، باعث افسردگی، کاهش توان جسمی، روحی و آسیب‌پذیری در مقابل بیماری‌های عفونی واگیردار می‌شود. آموزش تغذیه به کودکان در زمان رشد و به نوجوانان در زمان تحصیل، در تغذیه و سلامت خانواده در جامعه تاثیر خواهد داشت. چاقی یا اضافه‌وزن در اثر تغذیه نادرست، به یک مشکل جدی در دنیا تبدیل شده است و در ایران هم در حال افزایش و یکی از عوامل اصلی موثر بر افزایش مرگ‌ومیر معرفی شده است.

از طرفی گرایش به مصرف فرآورده‌های پروتئینی نظیر سوسیس و کالباس و فست‌فودهای کم‌ارزش به عنوان وعده غذاهای اصلی، در میان مردم جامعه ما زیاد شده که این مساله نشانه کم‌بودن دانش تغذیه ایرانیان است. بیشتر افراد چاق‌، مشکل اضافه‌وزن خود را به مسایل ژنتیکی و خانوادگی ربط می‌دهند. در حالی که فقط عامل 7 تا 9 درصد چاقی‌ها هورمونی است و بقیه به علت تغذیه نادرست و نداشتن تحرک و ورزش و ایجاد سلول‌های چاقی در دوران کودکی اتفاق می‌افتند. دوران کودکی (زیر 3 تا 5 سالگی) بهترین زمان برای جلوگیری از تشکیل سلول‌های چاقی در کودکان است. ژنتیک و هورمون‌ها در تعامل با عوامل محیطی از چند راه تاثیرگذار هستند و باعث جهت‌دادن به میزان غذاخوردن یا اختلال در تنظیم میزان دریافت غذا و ذخیره انرژی می‌شوند.

عوامل ژنتیکی مرتبط با چاقی در بچه‌ها عبارتند از: 1) فنوتیپ پدر و مادر هر دو موزون و متناسب؛ احتمال چاقی 6 تا 9 درصد، 2) فنوتیپ یکی موزون دیگری چاق؛ احتمال چاقی 40 تا 50 درصد و 3) فنوتیپ پدر و مادر هر دو چاق؛ احتمال چاقی 60 تا 80 درصد کودک چاق، بیماری، آثار روانی افزایش وزن غیرسالم آثار زودهنگامی بر سلامت دارد و در طولانی‌مدت باعث بیماری‌هایی در کودکان و بزرگسالان می‌شود. عوارض جسمی مانند اختلالات خواب، اختلالات تنفسی، آپنه، آسم، ریفلاکس مری به معده، عوارض ارتوپدیک، پوکی استخوان و در بزرگسالی سرطان روده و پروستات و عوارض قلبی-‌عروقی در افراد چاق بیشتر مشاهده می‌شود.

اختلالات روانی مانند تنبلی، افسردگی، مشکلات اجتماعی در کودکان، طردشدن از سوی دیگران به ویژه همسالان، کاهش اعتماد‌به‌نفس و احساس ناامنی، مورد تمسخر و آزار قرارگرفتن از جمله مسایلی است که در کودکان چاق دیده می‌شود. حتی خود خانواده نیز که در ابتدا با کلماتی مانند تپل بامزه و… از چاقی کودک نوپای خود یاد و او را به پرخوری تشویق می‌کردند، کودک را تنبل و چاق می‌خوانند و باعث آزار روانی او می‌شوند.

سیده ندا موسوی، دانشجوی دکترای تخصصی علوم تغذیه