اگر ميل نداريد، بخوانيد!

احساس گرسنگي و ميل به خوردن مواد غذايي، اشتها ناميده مي‌شود اما گاهي افراد به دليل بيماري، وضعيت رواني نامناسب يا مصرف برخي داروها دچار بي‌اشتهايي مي‌شوند…
در صورت بي‌اشتهايي شديد، بايد فورا دست به کار شد و آن را درمان کرد زيرا در غير اين صورت فرد دچار کمبود برخي مواد مغذي و دستگاه ايمني او ضعيف مي‌شود. براي افزايش اشتها گاهي راه‌حل‌هاي طبيعي و مصرف موادغذايي اشتهاآور کمک‌کننده است اما در شرايط خاص شايد لازم باشد زير نظر پزشک دارو نيز مصرف شود.
اشتهاآورهاي طبيعي لزوما موادغذايي نيستند. شرايط اطراف و محيطي که در آن غذا صرف مي‌شود، احوال افرادي كه با آنها هم‌سفره مي‌شويم، احوال خود فرد و شاد يا غمگين يا دچار استرس و اضطراب بودنش، حتي چينش و تزيين غذا در افزايش يا کاهش اشتها موثرند. مسلما در محيطي آرام و زيبا که موسيقي هم نواخته شود، ميل به خوردن غذا افزايش مي‌يابد اما برخي موادغذايي هم اشتهاآور شناخته مي‌شوند.
موادغذايي اشتهاآور را مي‌توان به چند دسته تقسيم کرد؛ قندهاي ساده، موادغذايي‌اي كه سريع هضم مي‌شوند، برخي گياهان مثل اكليل كوهي، بومادران، رازيانه، دارچين، زيره و انواع فلفل، موادغذايي‌اي كه ترشح بزاق را افزايش مي‌دهند مانند ترشي‌ها و انواع چاشني‌ها مثل آبليمو، سير و پياز، مواد غذايي حاوي اسيدچرب امگا3 مثل ماهي، گردو و روغن كانولا و بذر كتان و برخي ميوه‌ها مثل انگور.
به‌طورکلي مصرف تمام اين اشتهاآورها براي کسي که به غذا بي‌ميل است و دچار کاهش وزن شده، خوب و براي كسي كه بيش از حد لازم غذا دريافت مي‌كند، مضر است. از نظر علم تغذيه، اشتهاآوري كه بيش از حد لزوم ايجاد اشتها كند، مضر شمرده مي‌شود. قند‌هاي ساده مثل شربت يا آبميوه‌اي كه نيم ساعت قبل از غذا خورده شود يا ميوه‌هايي مثل انگور که قند ساده دارند، جزو اشتهاآورهاي مضر تلقي مي‌شوند. اين مواد باعث مي‌شوند قندخون ناگهان بالا رود، انسولين زياد ترشح مي‌شود و ناگهان قند افت كند و فرد دچار گرسنگي مجدد شود. مصرف نان‌هاي سفيد مثل باگت هم چون فيبر و سبوس ندارند و زود هضم مي‌شوند، باعث گرسنگي خواهد شد.
مواد غذايي‌اي که ترشح بزاق را افزايش مي‌دهند و انواع چاشني‌ها مثل ترشي‌ها، ادويه‌ها، پياز و سيرترشي از بهترين اشتهاآورها هستند. اين اشتهاآورها در لحظه اشتها را افزايش مي‌دهند و به سادگي كنار غذا مي‌نشينند.
اشتهاآور خوب بايد سر سفره قابل استفاده و به عنوان پيش‌غذا يا همراه با غذا قابل مصرف باشد، ضررهاي جانبي نداشته باشد و اشتها را سريع بالا ببرد. موادي كه در درازمدت اشتها را افزايش مي‌دهند، چندان مناسب نيستند. اين اشتهاآورها بيشتر دارويي‌اند و عوارضي مثل خواب‌آلودگي و کاهش تمرکز را به دنبال دارند. روغن كانولا هم اشتهاآور خوبي است اما خيلي کاربردي نيست زيرا حتما بايد در غذا ريخته و ميل شود و ميزان انرژي دريافتي را افزايش مي‌دهد.

برخي افراد به دلايل مختلف به مصرف موادغذايي بي‌ميل هستند يا به دليل مشغله كاري زياد، آمادگي لازم براي غذاخوردن ندارند و نياز است مركز اشتها در آنها تحريك شود. بي‌اشتهايي گاهي در اثر افسردگي يا شرايط خاص فيزيولوژيك هم رخ مي‌دهد. گاهي هم بيماري‌ها باعث تحليل عضلات و كاهش وزن مي‌شوند و فرد را به خوردن بي‌ميل مي‌كنند. برخي افراد هم از غذاخوردن و چاق شدن ترس دارند يا دچار مشكل جويدن هستند مثل سالمندان. بچه‌ها نيز از جمله گروه‌هايي هستند كه بايد اشتها را در آنها تحريك كنيم.