اطلاعات تغذیه ای انواع سس های موجود در بازار

بخصوص آن‌كه آن را همراه یك ساندویچ سوسیس ویژه كه حاوی قارچ و پنیر است، میل كنیم یا آن‌كه به یك پرس سیب‌زمینی برشته شده بیفزاییم؛ البته قصد ما تحریك اشتهای شما نیست؛ هدف اصلی منع این سس و هم خانواده‌هایش از برنامه غذایی یا دست‌كم استفاده از انواع رژیمی یا كم‌چرب آن است.

تا قبل از این‌كه سس‌های رژیمی یا كم‌چرب روانه بازار شود، بیشتر افرادی كه پرهیزغذایی داشتند به توصیه كارشناسان، سس مایونز را با ماست مخلوط و به میزان دلخواه مصرف می‌كردند. حال این سس حاوی ماست كم‌چرب بود یا پرچرب یا چند درصد سس سفید به آن افزوده می‌شد، بماند تا این‌كه انواع سس سالاد و مایونز رژیمی به بازار آمد. سس كم‌چرب، سس كم‌كالری و سس بدون‌چربی از انواع آن است.

انواعی از سس‌های رژیمی حاوی كالری و چربی است!

اما شاید این سوال پیش آید كه این سس‌ها چه تفاوتی با هم دارد؟ این سس‌ها هر كدام یك استاندارد مخصوص به خود دارد. در سس كم‌چرب میزان چربی حداكثر دو گرم در هر 100 گرم، سس‌های بدون‌چربی حاوی 0.15 گرم در 100 گرم و سس‌های كم‌كالری در كل حاوی 40 كالری است.

در واقع این سس‌ها فرآورده‌هایی نیمه‌جامد و سیال است كه به جای روغن، 30 تا 40 درصد آب و برای قوام و یكنواختی بافت آن از مواد مشابه چربی كه بر پایه كربوهیدرات و پروتئین است همچون نشاسته اصلاح شده، سلولز، صمغ خوراكی، ژلاتین، پكتین و سویا استفاده می‌شود.

اما نكته انحرافی آن‌كه اگر چه این سس‌ها چربی اندكی دارد، ولی به دلیل دارا بودن مواد نشاسته‌ای حاوی كالری بوده و درهر گرم آن چهار كالری انرژی نهفته است؛ بنابراین هر سس سفیدی كه روی آن لفظ رژیمی یا كم‌چرب نوشته شده است، حتی كم‌كالری نیست و ممكن است در هر 100 گرم آن 200 تا 300 كالری انرژی باشد.

از سوی دیگر هر سس كم‌كالری كم‌چرب نیست؛ چرا كه در برخی از انواع آن از تخم‌مرغ استفاده می‌شود كه حاوی چربی و كلسترول بوده و برای مبتلایان به چربی خون بالا و بیماران قلبی ـ عروقی محدودیت مصرف دارد.

این را هم بدانید سس‌هایی كه هم‌اكنون در بازار با لفظ كم‌چرب به فروش می‌رسد برخلاف سس‌های رژیمی استاندارد درهر 100 گرم حاوی 38‌ـ‌10 گرم چربی است؛ بنابراین در زمان خرید سس‌های رژیمی به میزان چربی و كالری مندرج در جدول تغذیه‌ای آن توجه كرده و انواع كم‌چرب و كم‌كالری آن را انتخاب كنید.

مایونز، پركالری‌ترین سس

ولی سوالی كه اغلب خانواده‌ها می‌پرسند آن‌كه در میان انواع سس‌های سفید معمولی كدام‌یك كم‌كالری‌ترند؟

سس مایونز: سسی كه این روزها با نام مایونز به فروش می‌رسد حاوی تركیباتی چون روغن، تخم‌مرغ، سركه، شكر و سایر افزودنی‌های مجاز بوده و پركالری ترین سس محسوب می‌شود.

هر قاشق غذاخوری آن حاوی 110 كالری و در هر 100 گرم آن حدود 720 كالری انرژی نهفته است به دلیل آن‌كه میزان چربی و تخم‌مرغ آن بالاست برای افراد چاق، مبتلایان به نقرس و كلسترول بالا محدودیت مصرف دارد.

سس سبزیجات: این سس علاوه برتركیبات اولیه سس سفید حاوی سبزیجات معطر، پیاز، خیارشور و پودرسیر است و در هر 100 گرم آن 556‌ ـ‌380 كالری انرژی نهفته است. این سس در مقایسه با مایونز كالری كمتری دارد و برای افراد مبتلا به ناراحتی‌های گوارشی سس مناسبی نیست.

سس سالاد: نوع دیگری است كه طعم متفاوت و بسیار لذیذتری دارد. در هر 100 گرم آن 450‌ـ‌360 كالری انرژی وجود دارد. نمك آن در مقایسه با سایر سس‌ها بیشتر و برای مبتلایان به فشار خون بالا، نارسایی كلیوی و افراد دارای سنگ كلیه محدودیت مصرف دارد. جالب آن‌كه اخیرا سس‌هایی با نام سس ماست نیز تولید شده است كه با 26 گرم چربی در هر 100 گرم حاوی 352 كالری انرژی است.

سس خردل: این سس را می‌توان در گروه سس‌های سفید طبقه بندی كرد؛ چراكه تركیبات این سس مشابه مایونز است با این تفاوت كه پودر خردل به آن افزوده شده است. این سس همچون مایونز پرچرب است و كالری آن نزدیك به كالری مایونز بوده و می‌تواند هنگام مصرف موجب سوزش و تحریك چشم و بینی شود. اگر میزان خردل این سس بالاتر از سایر تركیبات آن باشد به دلیل دارا بودن تركیبات گوگردی ضدعفونی‌كننده دستگاه گوارش بوده و با تحریك و تسریع ترشح بزاق و شیره معدی به هضم غذا كمك كرده و به علت سدیم بالا باعث تشنگی می‌شود.

این را هم بدانید اگرچه نمك و سركه موجود در انواع سس‌ها تا حدودی از رشد میكروب‌ها می‌كاهد، اما به دلیل آن‌كه مصرف زیاد آن طعم سس را تغییر می‌دهد در صنعت از مواد نگهدارنده ضدكپك، ضدمخمر و ضدباكتری در انواع آن استفاده می‌شود؛ نكته مهم‌تر آن‌كه سس‌های سفید لزوما باید در یخچال نگهداری شود.

سس‌های قرمز از انواع سفید كم‌كالری‌تر است

اما این‌كه می‌گویند سس گوجه‌فرنگی یا كچاپ كم‌چرب و كم‌كالری است صحت دارد؟ بله، البته این سس هم انواع مختلفی دارد.

سس گوجه‌فرنگی: این سس تركیبی از رب گوجه‌فرنگی، شكر، نمك، سركه و مقادیری ادویه‌جات و افزودنی‌ها بوده و تقریبا فاقد چربی است. در هر 100 گرم آن 105 كالری انرژی نهفته است و یك قاشق آن 18 كالری دارد. میزان شكر این سس بالا و برای بیماران دیابتی محدودیت مصرف دارد.

كچاپ تند یا فلفلی: از انواع كم‌كالری سس قرمز بوده و در هر 100 گرم آن حدود 80 كالری انرژی نهفته است، اما باید بدانید مصرف زیاده از حد آن تشدید‌كننده ناراحتی‌های تنفسی بوده و باعث ریفلاكس، زخم‌معده و دوازدهه شده و در افراد مستعد موجب ورم معده می‌شود. سس پیتزا و سیب‌زمینی هم كه اخیرا وارد بازار شده است با افزودن ادویه‌جات متنوع و خاص به سس قرمزیا سفید تهیه شده و كالری بالایی داشته و می‌تواند محرك ناراحتی‌های فوق باشد.

سس باربیكیوی دودی: در واقع همان كچاپ است با این تفاوت كه برای تغییر طعم و بوی آن از عصاره دود استفاده شده و در ضمن كالری بیشتری هم دارد. در واقع در هر 100 گرم آن 130 كالری انرژی نهفته است. از طرفی به دلیل آن‌كه محصولات دودی خوش عطر و تحریك‌كننده شیره معدی است موجب افزایش اشتها و دریافت بیشتر كالری می‌شود.

تحقیقات اخیر نشان داده است مصرف محصولات دودی ریسك ابتلا به انواعی از بیماری‌ها را زیاد می‌كند؛ بنابراین مصرف بیش از حد آن برای خانم‌های باردار و افرادی كه سیستم ایمنی ضعیفی دارند و مبتلایان به ناراحتی‌های گوارشی محدودیت دارد.