تغذیه پاییزی از نگاه طب سنتی

فصل پاییز دارای مزاج سرد و خشک است که مطابق با طبع سوداوی است. برای همین افراد سودایی که مزاج سرد و خشک دارند در این فصل دچار مشکل می شوند. در اول فصل پاییز بعلت سردی هوا، بلغم کمی مانده و صفرا از جوشش و طغیان افتاده و ودر عوض سودا غالب می شود. در این فصل املاح وارد شده به بدن به صورت رسوب بعلت خنکی شبها و افزایش صفرا وارد خون می شود. به همین علت مصرف مواد مسهل برای دفع مواد قلیایی خون که شور و تلخ است مناسب است. نوشیدن آب سرد در این فصل مناسب نیست ولی مصرف آب گرم در صبح ضربان قلب را زیاد و اعصاب را تقویت می کند.

در طب سنتی حتی برای بیماری ها هم طبع در نظر گرفته اند بعنوان مثال در بهار که طبع گرم تر دارد افزایش جوش های پوستی و دمل شیوع بیشتری دارد.از اینرو شاهد هستیم در فصل پاییز نیز بیماری های سرد مثل سرماخوردگی، بیماری های مفصل، بیماری های عصبی، استرس و افسردگی بیشتر می شود.

از آنجاییکه تغییر فصل با تغییراتی در تمام حیات از جمله همراه است تدابیر خاص مناسب هر فصل ضروری است. با توجه به اینکه طبع پاییز سرد و خشک است مصرف موادی که باعث سردی یا خشکی بدن می شوند باید محدود شود چون تاثیر متفی این فصل را افزایش می دهند. موادی مانند سیر و غذاهای حاوی ادویه جات مثل سوسیس و کالباس و غذاهای حاوی نمک زیاد مثل انواع شورها و غذاهای حاوی آبغوره و سرکه و آبلیمو مثل ترشیجات باعث کاهش رطوبت بدن و افزایش خشکی وسودا می شوند از اینرو در مصرف آنها باید دقت نمود.

مهر، آبان، آذر:

در ماه مهر که ابتدای فصل پاییز است بهتر است استحمام کمتر شود. خربزه و خیار کمتر میل شود. گوشت های معتدل مثل بره و بزغاله مصرف شود و گوشت گاو نباید خورده شود. خوردن انوع مسهل برای سبک شدن مزاج توصیه می شود. در ابتدای این ماه انجام حجامت توصیه می شود.

در ماه آبان که سردی هوا محسوس تر است حتما باید از قرار گرفتن در مکان های سرد بخصوص اوایل و اواخر روز اجتناب نمود(بمدت طولانی). مواد مسهل نباید مصرف شود و مصرف انار و میوه فصلی توصیه میشود تا مزاج به خشکی نرود. بهتر است آب کمتر میل شود. مصرف مواد غذایی با طبع گرم همچنان مفید است. در این ماه ورزش ها و حرکت های سنگین مناسب است.

در ماه آذر که سردی هوا غالب شده است استحمام کمتر شود. نوشیدن آب در شب مفید نیست و در اول صبح اب گرم بسیار مناسب است. در پوشیدن بدن از باد و سرما باید دقت کامل شود.

سرماخوردگی در پاییز:

از شایع ترین بیماری های این فصل سرماخوردگی است. در طب سنتی ترشحاتی که از بینی خارج می شود زکام و ترشحات پشت حلق را نزله می نامند. این ترشحات باید از سر و بینی پاک شوند و به هیچ وجه نباید مانع خروج این مواد شد. متاسفانه امروزه با بروز اولین نشانه های سرماخوردگی مصرف آنتی هیستامین و قرص سرماخوردگی مانع خروج این مواد شده و مدتی بعد سرماخوردگی بصورت حادتر و همراه با عفونت برگشت می کند که بدلیل سرکوب اولیه که نامناسب بوده است اتفاق می افتد. در روزهای اول زکام حمام رفتن و تعریق در حمام مضر است ولی در روزهای آخر مفید است. پس از استحمام هم باید حتما سر را پوشاند. مصرف حریره ای که با نشاسته، شکر و روغن بادام شیرین تهیه شده باشد بسیار مفید است. همچنین آش حاوی اسفنج . ماش پوست کنده و نیز آش جو یاعناب یا حریره حاوی سبوس گندم، مغز بادام و عسل همگی مناسب هستند. بخور با ترکیبی از شوید، بومادران، بابونه و آویشن بسیار مفید هستند و باعث خروج سریع تر مواد دفعی و سبکی سر می شوند.

در مراحل اولیه احساس بروز سرماخوردگی قرقره کردن آب ولرم همراه نمک یا جوش شیرین، نوشیدن فراوان مایعات گرم و شیرین، استفاده از هوای آزاد در محیط بیرون و تنفس عمیق و استفاده از بخورهای گیاهی مثل بخار اکالیپتوس توصیه می شود.

مصرف این مواد در پاییز مفید است و توصیه می شود:

گوشت بره، شتر، بلدرچین، گندم، نخود و لوبیا، سیب، مواد غذایی آبپز و کبابی (سرخ کردنی بسیار کم)، میوه های شیرین و آبدار (انار شیرین و انگور شیرین)، کشمش، مویز، بادام، زرده تخم مرغ (آب پز یا عسلی)، شیره خرما و انگور، مربای بالنگ، به، سبزیجات، چغندر، ترب، هل و دارچین، خربزه شیرین، انجیر، شیر با عسل، شیربرنج، فرنی و کنجد.

مصرف این مواد در پاییز به حداقل برسد:

غذاهای آماده و حاضری، غذاهای فریز شده و مانده، سرخ کردنی های مانده، انواع سس، انواع کنسرو، پنیر پیتزا، انواع تنقلات بسته بندی شده، کاکائو، قهوه، نسکافه، چای پررنگ، مواد حاوی افزودنی و نگهدارنده، بادمجان، گوشت گاو و گوساله، ماهی شور و دودی، آب لیمو، آبغوره، سرکه، پنیر شور، ماست و دوغ و کشک، نان باگت یا خمیر، قارچ، گوجه فرنگی، میوه های ترش (لیموترش، انار ترش و پرتقال )، عدس، لوبیا سبز، گوجه فرنگی، ترشیجات
کلینیک رژیم درمانی نوین_دکتر فرشچی