سلامت و روزه‌داري

پيروان بسياري از اديان بزرگ جهان، ايام خاصي را در سال روزه مي‌گيرند و در اين ميان روزه‌داري اسلامي در ماه رمضان به شدت از سوي مسلمانان در سراسر جهان رعايت مي‌شود…

ماه رمضان، نهمين ماه در تقويم قمري است و روزه‌داري در آن بر هر فرد بالغ و سالم مسلمان واجب مي‌باشد. يک ماه تمام روزه‌داري از سحر تا غروب تنها در اسلام ديده مي‌شود و با در نظر گرفتن جمعيت بيش از يک ميليارد نفري مسلمانان جهان، مي‌توان فرض نمود که سالانه چند صد ميليون نفر ماه رمضان را روزه‌داري مي‌کنند. تجربه روزه‌داري به مسلمانان درس نظم و اراده مي‌دهد و آنان را در همدردي با فقرا، ناتوانان و افراد دردمند ياري مي‌کند. گرفتن روزه بر کودکان، زنان در دوره قاعدگي يا بيماران و مسافران واجب نيست؛ زنان باردار و شيرده نيز از روزه‌داري معاف هستند و مي‌توانند گرفتن روزه را به زمان مناسب ديگري که با وظايف مادري آنان تداخل نداشته باشد موکول کنند.

اکثر مسلمانان در ماه رمضان دو وعده غذايي حجيم مي‌خورند، يکي بلافاصله بعد از غروب آفتاب و ديگري درست قبل از سحر. آنان تنها بين غروب آفتاب تا سحرگاه روز بعد اجازه خوردن و آشاميدن دارند و از سحر تا غروب آفتاب روز بعد را روزه هستند. از آنجايي که تقويم اسلامي بر پايه دوره گردش ماه به دور زمين است، سال اسلامي 354 روز مي‌باشد و لذا ماه رمضان هر ساله 11 روز به عقب مي‌رود و ممکن است بر هر فصلي از سال منطبق گردد. اين امر موجب مي‌شود که طول مدت روزه بين 11 تا 18 ساعت در کشورهاي شمالي و استوايي متغير باشد. طول ماه رمضان نيز 29 يا 30 روز است.

از ديدگاه فيزيولوژيک، روزه‌داري اسلامي الگوي منحصر به فردي از روزه‌داري روزانه به مدت 1 ماه را ارائه مي‌کند. اين الگو هم‌چنين با روزه‌داري داوطلبانه معمول متفاوت است چراکه در آن فرد روزه‌دار در ساعات روزه‌داري اجازه نوشيدن مايعات را نيز ندارد. روزه در ماه رمضان نه تنها شامل منع از خوردن و آشاميدن است، بلکه ممارست تمامي قسمت‌هاي بدن در خودداري و اراده را نيز به همراه دارد و مستلزم خودداري دهان و گوش از غيبت و ناسزاگويي مي‌باشد؛ پرداختن به افکار و فعاليت‌هاي جنسي نيز در طول ساعات روزه‌داري ممنوع است. به اين ترتيب فرد مسلمان تمامي اعضا و جوارح خود را ملزم به رعايت روزه در ماه رمضان مي‌کند. چشم‌ها، گوش‌ها، زبان و اعضاي تناسلي نيز همگي به طور مساوي در اين تمرين اراده شرکت دارند. لذا مي‌توان انتظار داشت که تغييرات فيزيولوژيک حاصل در روزه‌داري اسلامي نيز با آنچه در روزه معمولي اتفاق مي‌افتد، متفاوت باشد.
منبع : Islamic Fasting and Health, Nutrition and Metabolism April 24, 2010; 273