تاثیر رژیم بر اخلاق

رابطه بین غذا و خلق و خو که برخی به آن «مود» می گویند موضوع مطالعات متعددی هم در سطح جانوری و هم انسانی بوده و ثابت شده است که بین این دو ارتباطی فراوان وجود دارد. می توان گفت تغذیه به چند شکل می تواند روی مود اثر بگذارد….
یکی به وعده های غذایی و حجم آن مربوط می شود و دیگری از نظر ترکیب غذا. در ضمن، مطالعات نشان داده ا ند تاثیری که تغذیه بر مود می گذارد در واقع در اثر تاثیری است که بر میانجی های عصبی اعمال می کند. در بین میانجی های عصبی می توان به سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین اشاره کرد که سروتونین مهم ترین آنهاست. بنابراین عادات غذایی هستند که
می توانند اثر مثبت و یا منفی بر خلق و خو داشته باشند که در ادامه می توانید با آنها آشنا شوید.
۱) مراقب نظم غذایی باشید!
توصیه ای که ما متخصصان تغذیه به همه افراد چه سالم و چه بیمار داریم داشتن نظم در وعده های غذایی است. این مساله بسیار اهمیت دارد و روی خلق و خوی افراد تاثیر می گذارد. در افرادی که نظم غذایی مناسبی ندارند، مثل کارمندان به ویژه کارمندان بانک که به لحاظ شرایط حرفه ای خود ممکن است صبحانه بخورند یا خیر یا خیلی سریع صبحانه ای جزیی میل کنند، این موضوع دقیقا روی مودشان تاثیر می گذارد. این افراد با دسته زیادی از افراد در ارتباطند و بار روانی سنگینی روی آنهاست و در نتیجه کم تحمل می شوند و حتی از کوره درمی روند. عین این مساله را به شکل دیگر در راننده ها به ویژه رانندگان اتوبوس می بینیم. کار این افراد از صبح زود شروع می شود و اکثرا وعده های منظم غذایی ندارند و گرچه اکثرا افراد مهربانی در خانه هستند، سرکار به دلیل بار روانی که در کار وجود دارد و به بی نظمی غذایی اضافه می شود، پرخاشگر می شوند و دست خودشان هم نیست. جالب است بدانید که به صورت تجربی هر انسانی در زندگی روزمره شاهد این مساله بوده است. یک مثال بارز ارتباط وضعیت تغذیه و به ویژه عادات غذایی با خلق وخو در ماه مبارک رمضان است که به هر حال به نوعی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. همین که نظم غذایی افراد به هم می خورد دست کم در هفته اول تغییراتی در افراد نظیر خواب آلودگی و خستگی بروز می کند تا زمانی که فرد با وعده های جدید غذایی سازش پیدا کند. البته راه حل این مساله دست هر یک از ماست. به طوری که با میان وعده های کوچک مثل میوه ها که قابل حمل و صرف در زمان کوتاه هستند یا با مصرف یک ناهار سبک به شکل ساندویچ ساده می توان جلوی این مسایل را گرفت. منظور از ناهار، مصرف غذاهای سرخ شده یا غوطه ور در روغن نیست. ناهار می تواند نان و پنیر یا یک تکه سینه مرغ باشد که در زمان کوتاه ظرف نیم ساعت با آرامش صرف شود.
۲) وعده های حجیم نخورید!
وعده های غذایی حجیم که بخشی از آن به نظم غذایی ارتباط دارد، می تواند تاثیر نامطلوبی بر خلق وخو بگذارد. کسانی که فاصله زمانی بین مصرف صبحانه و ناهارشان طولانی می شود و درنهایت یک وعده حجیم به عنوان ناهار دریافت می کنند، حالت پری، سنگینی و خواب آلودگی شدیدی پیدا می کنند و از محیط اجتماعی که فرد باید با آن تعامل داشته باشد، جدا می شوند. در ضمن، اگر بعد از صرف صبحانه فرد یک یا دو میان وعده داشته باشد، می تواند در وعده ناهار مقدار کمتری غذا بخورد و فعال و شاداب باقی بماند.
۳) مراقب ترکیبات غذایی باشید!
در این رابطه مطالعات بیشتری صورت گرفته است. مشخص شده ترکیب غذا روی ۳ میانجی نامبرده به ویژه سروتونین تاثیرگذار است. مثلا غذاهایی که سهم کربوهیدرات به ویژه کربوهیدرات ساده بالایی دارند، می توانند در کوتاه مدت هم اثر خوبی داشته باشند هم بد که البته توضیح آن کمی پیچیده است. اگر توجه کرده باشید مصرف شکلات شادی بخش است. در واقع مصرف شکلات سبب رها شدن اندروفین می شود که خواص شبه تریاکی دارد و حالت خوشایندی به فرد دست می دهد. اما این حالت گذراست و مصرف زیاد مواد کربوهیدراتی مثل انواع پاستاها که قند بالایی دارند سبب ایجاد تغییراتی در سطح میانجی های عصبی می شود که درنهایت حالت خستگی، خمودگی و خواب آلودگی ایجاد می کند. مطالعاتی که روی افزایش دریافت پروتئین، صورت گرفته نشان داده اند که مصرف زیاد پروتئین سبب پرانرژی بودن بعد از خوردن آنها می شود. در مورد چربی باید گفت، چربی غذا اگر زیاد باشد حالت خمودگی و خستگی را القا می کند ولی حذف کامل روغن از غذا نیز کار درستی نیست. رژیم بی چربی یعنی مصرف غذاهای آب پز کار صحیحی نیست. چربی ها به چربی خوب و بد تقسیم می شوند. ۲۵ تا ۳۰ درصد از کل کالری دریافتی روزانه ما که البته با توجه به شرایط کم و زیاد می شود باید از چربی های خوب مانند روغن زیتون و روغن مغز دانه ها باشد. در مطالعات جانوری دیده شده اگر چربی غذا به شکل شدید محدود شود در سطح چربی های خون یا لیکوپروتئین ها و میانجی های عصبی تغییراتی ایجاد شده و حیوان رفتار تهاجمی و تخاصمی پیدا می کند. اینکه این یافته در مورد انسان نیز صحت دارد یا خیر جای بحث دارد اما معلوم است که عدم تعادل در رژیم غذایی پیامدهای مفیدی نخواهد داشت.
۴) زیاد گوشت نخورید!
اینکه رژیم پرپروتئین که سهم عمده آن می تواند از پروتئین جانوری تامین شود آیا واقعا بر خلق وخو تاثیر می گذارد یا خیر هنوز ثابت نشده است ولی به نظر می رسد اثر مثبتی نداشته باشد. فراموش نکنیم می توانیم عکس این مساله را هم نگاه کنیم یعنی کسانی که روحیه تخاصمی دارند، میل بیشتری به مصرف غذاهای گوشتی دارند. پس برای آنکه خوی خشن پیدا نکنید، در خوردن گوشت زیاده روی نکنید.
۵) کمبودها را جدی بگیرید!
کمبود ریزمغذی ها مطمئنا روی خلق وخو تاثیر می گذارد. کمبود ریزمغذی ها به ویژه ویتامین های گروه B یعنی B۲، B۶ و نیاسین قطعا اثرهای خیلی بدی بر خلق وخو می گذارد و سبب بی خوابی می شود. کمبودهای حاشیه ای یا تحت بالینی که ضرورتا علامت بالینی ندارند و به طور معمول با تست های روتین آزمایشگاهی قابل تشخیص نیستند، می توانند اثرات نامطلوبی بر خلق وخو داشته باشند و عمدتا به دو دلیل ایجاد می شوند؛ یکی داشتن رژیم غذایی نامناسب مانند مواردی که ذکر شد و عدم تعادل در برنامه غذایی و دوم بسته به وضعیت فیزیولوژیک بدن در دوران بارداری یا دوران رشد یا موارد بیماری مانند افزایش دفع که فرد نیاز به دریافت بیشتر این مواد دارد. کمبودهای حاشیه ای وقتی ایجاد شود روی مود تاثیر می گذارد و یک متخصص تغذیه با ارزیابی صحیح و ابزارهایی که می شناسد، می تواند این کمبود را تشخیص دهد و حمایت های تغذیه ای را شروع کند. البته فراموش نکنید که بخشی از خلق وخو به محیط فرهنگی و اجتماعی افراد بازمی گردد و صرفا ربط دادن خلق وخو به تغذیه ساده انگاری است. بنابراین در کنار تغذیه، داشتن شیوه صحیح زندگی و ورزش نیز اهمیت ویژه ای دارد.