آیا غذایی وجود دارد که حافظه ما را تقویت کند؟

بسیاری از ما، به‌خصوص دانش‌آموزان، دانشجویان و خلاصه افرادی که به نحوی با امر یادگیری درگیرند، همیشه‌این علامت سوال را در ذهن دارند و کنجکاوند که بدانند چه چیزی باید بخورند تا حافظه‌شان تقویت شود. این مقاله سعی کرده است تا تحقیقاتی را که در این زمینه انجام شده است، به زبانی ساده برای شما شرح دهد تا خود در این‌باره قضاوت کنید.
در حقیقت این سوال جالب، بسیاری از محققان و دانشمندان را هم به مطالعه و تحقیق واداشته است و بر پایه‌این مطالعات، یافته‌های فراوانی مبنی بر وجود ارتباط میان رژیم غذایی و حافظه به دست آمده است. با وجود آنکه بیشتر این تحقیقات بر پایه‌ کمبودهای تغذیه‌ای بیماری آلزایمر و از دست‌دهی حافظه‌ مرتبط با سن است ولی مدارک علمی‌بسیاری نیز نشان می‌دهند که غذاهایی وجود دارند که با خوردن آنها حافظه فرد بالغ سالم نیز تقویت خواهد شد.
پیش از آنکه نظری به‌ این یافته‌ها بیندازیم، باید به دو نقطه ضعف آنها اشاره کرده و آنها را به ذهن بسپاریم. اول اینکه این مطالعات روی حیوانات انجام شده، بنابراین نمی‌توانیم ادعا کنیم که‌این اطلاعات به‌طور کامل منطبق بر بشر است و دوم آنکه حافظه چیزی نیست که به راحتی بتوانیم آن را اندازه‌گیری کرده و میزان تقویتش را بسنجیم. حال با این مقدمه نظری بر این تحقیقات و یافته‌ها می‌اندازیم:
•چند مطالعه علمی‌معتبر نشان داده‌اند که دریافت کربوهیدرات از منابع غذایی که فیبر بالا ولی شکر یا آرد تصفیه شده کمتری دارند، با بهبود سطح حافظه در ارتباط است. همان‌طور که می‌دانید، غذاهای غنی از فیبر به مدت طولانی‌تری در دستگاه گوارش باقی می‌مانند (برعکس غذاهای حاوی قندهای ساده‌ای مانند شکر و یا آردهای تصفیه شده) و سبب افزایش سریع قند خون نمی‌شوند و قند خون را به مدت بیشتری بالا نگه می‌دارند که ‌این خود سبب عملکرد مناسب‌تر مغز می‌شود.
•براساس مطالعات، خوردن صبحانه‌ای حاوی غذاهای پروتئینی (تخم مرغ، گوشت، لبنیات، حبوبات) و غذاهای نشاسته‌ای پرفیبر (نان‌های تهیه شده از گندم کامل یا غلات پر فیبر) می‌تواند موجب تقویت حافظه و افزایش میزان توجه و دقت فرد شود. همچنین تحقیقات نشان داده‌اند که کولینی که در تخم مرغ وجود دارد، ممکن است برای تولید نروترنسمیتر استیل کولین سودمند باشد. سطوح پایین استیل کولین با بیماری آلزایمر مرتبط است، بنابراین توجه به‌این نکته شاید بتواند روند از دست‌دهی حافظه مرتبط با سن را به تأخیر بیندازد.
•در مطالعه‌ای که روی 70 سگ پا کوتاه انجام شد، دانشمندان متوجه شدند سگ‌های مسنتر که به مدت چند سال از یک رژیم غذایی غنی از مواد آنتی‌اکسیدانی استفاده کرده بودند، عملکرد بسیاری بهتری نسبت به هم‌نوعان جوان خود در آزمون‌ها و یادگیری مهارت‌های جدید داشتند. با وجود اینکه تحقیقات برای اثبات این فرضیه روی بشر هنوز هم ادامه دارد اما دلیلی برای منتظر ماندن ما وجود ندارد. پس به هرم راهنمای غذایی مراجعه و بررسی کنید که به چه مقدار از میوه‌ها و سبزی‌ها که منابع غنی از مواد آنتی‌اکسیدانی هستند نیاز دارید.
•درحالی که مزایای بسیار زیاد اسیدهای چرب امگا 3 برای سلامت انسان ثابت شده است ولی مطالعات روی آنها همچنان ادامه دارد و به تازگی نیز تحقیقات بسیاری برای اثبات نقش این چربی‌ها در پیشگیری از زوال عقل و از دست دادن حافظه در دست انجام است. بهترین منابع اسیدهای چرب امگا 3 : ماهی‌های پرچرب مانند سالمون، ماکرل، قزل آلا، شاه ماهی، ساردین، تن آلباکور و از گیاهان روغن‌های دانه کتان، کانولا، لوبیای سویا و گردو است. پس برای تقویت حافظه خود بهای بیشتری به ماهی در رژیم غذایی خود بدهید.
•60 درصد بدن و تقریبا 75 درصد مغز ما از آب تشکیل شده است، بنابراین پر واضح است که آب روی سلامت ما نقش بسیار مهمی‌ دارد. با اینکه هیچ تحقیقی مبنی بر اینکه نوشیدن آب حافظه را تقویت می‌کند، انجام نشده است ولی می‌دانید که حتی یک کم آبی جزیی نیز به گیجی و اختلال در حافظه منجر می‌شود. به عبارت دیگر، برای نوشیدن آب درنگ نکنید.
در خاتمه باید بگوییم که تمامی ‌این تحقیقات از آنچه هرم راهنمای‌های غذایی به ما توصیه می‌کند، حمایت می‌کنند: رژیم غذایی متعادل با مقدار زیاد میوه و سبزی، پرفیبر که از مقدار زیادی آرد تصفیه شده یا شکر تهیه نشده باشد و مصرف چربی‌های غنی از امگا 3 به جای چربی‌های غنی از اسیدهای چرب اشباع و ترانس.
پس می‌بینید که تقویت ذهن را هم می‌توانیم به منافع داشتن رژیم غذایی متعادل و متنوع اضافه کنیم.