پوکی استخوان یا استئوپورز، یک اختلال اسکلتی است که ویژگی بارز آن کاهش استحکام استخوان بوده و فرد را در معرض خطر شکستگی قرار می‌دهد. از مهم ترین عوامل غیرقابل کنترل در افزایش خطر ابتلاء به پوکی استخوان می توان به افزایش سن(در مردان و زنان)، جنسیت مونث( کمبود استروژن پس از یائسگی که باعث کاهش حجم مواد معدنی در استخوان می‌شود)، کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامینD و استعمال دخانیات مانند سیگار اشاره کرد.
بر اساس مطالعه ای که اخیراً در ژورنال لانست منتشر شده است و به بررسی اثرمصرف مکمل های ویتامین D در بهبود تراکم استخوان می پردازد، محققان به این نتیجه رسیدند که ارتباط معنا داری بین استفاده مکمل های ویتامین D در افراد سالم و پیشگیری از ابتلاء به بیماری پوکی استخوان وجود ندارد. در این مطالعه تقریباً نیمی از افراد بطور منظم از مکمل های ویتامین D استفاده می کردند و پس از بررسی نتایج مشخص شد که ادامه استفاده گسترده از این مکمل ها تاثیر قابل توجهی در جلوگیری از پوکی استخوان در این افراد نداشته است. تنها مصرف دوز پایین مکمل های ویتامینD در افرادی که به احتمال زیاد مستعد کمبود این ویتامین هستند مجاز بوده و می توانند از منابع اصلی این ویتامین بهره مند شوند.
اندازه گیری تراکم استخوان
با توجه به گزارش اخیر آکادمی جراحان ارتوپدیک، امروزه بطور تقریبی ده میلیون نفر تحت تاثیر پوکی استخوان قرار دارند و بیش از ۱۸ میلیون نفر نیز در معرض خطر ابتلاء به این بیماری هستند. تراکم استخوان همان اندازه گیری استحکام استخوان است و مقدار مواد معدنی موجود در استخوان در بخش های مختلف را ارزیابی و محاسبه می کند. این اندازه گیری از طریق یکی از اندام های ستون فقرات کمری، استخوان ران، مفصل میان ران و کفل، تروکانتر (بخشی در بالای استخوان ران) و یا ساعد صورت می گیرد.
در این مطالعه که بروی بیش از ۴۰۰۰ فرد سالم با محدوده سنی متوسط ۵۹ سال صورت گرفت، هیچگونه تاثیری در افرادی که برای مدت دو سال مکمل ویتامینD مصرف می کردند دیده نشد، به غیر از یک افزایش کوچک آماری در تراکم استخوان ران این افراد که میزان ۸% افزایش داشته است.
یافته های محققان نشان داد که شواهد بسیار اندکی مبنی بر فواید کلی مکمل یاری ویتامین D در تراکم استخوان وجود دارد. همچنین ادامه استفاده گسترده از ویتامینD برای پیشگیری از پوکی استخوان، در افرادیکه هیچگونه عوامل خطر ویژه ای در آنها برای کمبود ویتامینD دیده نشده است مجاز نمی باشد و به هیچ عنوان توصیه نمی شود.
نکته عملی: نتایج این مطالعه حاکی از آنند، افرادیکه استخوانهای سالم داشته و از قدرت جذب کلسیم کافی در بدن برخوردارند، نیازی به مصرف ویتامینD در آنها وجود ندارد و یا به میزان اندک می توانند از این مکمل ها استفاده کنند.
بطور کلی استفاده مکمل ویتامینD جهت جلوگیری از پوکی استخوان در افراد سالم به هیچ عنوان موجه نیست. با این حال جهت نگهداری از ذخایر ویتامینD در افراد مسن، می توان با دریافت کلسیم کافی از طریق رژیم غذایی ( ۱۲۰۰ – 800 ) میلی گرم در هر روز، در پیشگیری از شکستگی لگن در این افراد اقدام نمود.
منبع:
et all” Professor Ian Reid “Effects of vitamin D supplements on bone mineral density: a systematic review and meta-analysis” The Lancet 11 October 2013, doi:10.1016/S0140-6736(13)61647-5
