سندرم متابولیک (MetS) اختلالی است که با اندازه دور کمر بالاتر از ۸۸ سانتی‌متر، پرفشاری خون (فشارخون بالاتر از ۱۳۰/۸۵ میلی‌متر جیوه)، افزایش قند خون ناشتا (بالاتر از mg/dl 100)، افزایش تری‌گلیسرید خون (بالاتر از mg/dl 150) و کاهش کلسترول خوب یا HDL (کمتر از mg/dl 50) مشخص می‌شود. وجود حداقل ۳ نشانه از علائم مذکور ابتلا به MetS را تائید می‌کند. مقاومت به انسولین در بروز MetS نقش مهمی دارد. انسولین هورمونی است که میزان قند خون را کنترل می‌کند. MetS خطر مشکلات قلبی، سکته مغزی و دیابت را افزایش می‌دهد.
نتایج مطالعه انجام شده در برزیل نشان می‌دهد که بین کمبود ویتامین D و خطر ابتلا به سندرم متابولیک در زنان یائسه ارتباط وجود دارد. در این مطالعه که بر روی ۴۶۳ زن در محدوده سنی ۴۵ تا ۷۵ سال انجام گردید پایین بودن میزان ویتامین D خون با افزایش خطر MetS مرتبط بود. به طوریکه شیوع سندرم متابولیک در زنان با مقادیر ناکافی ویتامین (ویتامین D خون ng/ml 29-20) و یا کمبود ویتامین ( ویتامین D کمتر از ng/ml 20) درصد ۵۷/۸ و در زنان با مقادیر کافی ویتامین (حداقل ng/ml 30) درصد ۳۹/۸ بود.
مطالعات گذشته چندین مکانیسم را در رابطه با نقش ویتامین D بر سندرم متابولیک نشان داده‌اند. بر اساس نتایج مطالعات مذکور این ویتامین بر ترشح انسولین و حساسیت به این هورمون اثر دارد. گیرنده‌های این ویتامین در سلول‌های بتای پانکراس (لوزالمعده) که انسولین ترشح می‌کنند و بافت‌های هدف محیطی مانند عضلات اسکلتی و بافت چربی وجود دارند. کمبود ویتامین D سبب اختلال در توانایی سلول‌های بتا در تبدیل پروانسولین (پیش‌ساز انسولین) به انسولین می‌شود.
نکته عملی: حفظ ویتامین D خون در محدوده طبیعی و در صورت لزوم دریافت مکمل آن خطر سندرم متابولیک را در زنان یائسه کاهش می‌دهد.
منبع:
Eneida Boteon Schmitt et al. Maturitas 2018; Volume 107: Pages 97- 102.
