دلایل مختلفی وجود دارد که سبب ابتلای افراد به اضافه وزن و چاقی می‌شوند. به همین علت راهکار موثر برای درمان چاقی می‌تواند در افراد مختلف، متفاوت باشد. شناخت انواع چاقی و دلایل بروز هر یک از آن‌ها میزان موفقیت برنامه کاهش وزن را افزایش خواهد داد. محققان در یک مطالعه جدید موفق به شناسایی ۴ نوع چاقی شده‌اند.
چرا درمان چاقی مهم است؟
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت (WHO) شیوع چاقی در سطح جهان در حال افزایش است. بنابراین، به منظور پیشگیری از بروز عوارض مخرب آن باید انواع چاقی شناسایی شده و راهکارهای موثری برای درمان چاقی یافت شود.
داشتن رژیم غذایی ناسالم، بی‌تحرکی، خواب ناکافی، ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند کم کاری تیروئید و مصرف برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها (کورتون‌ها) و داروهای ضدافسردگی می‌تواند سبب افزایش غیرطبیعی وزن شود.
دیابت یکی از بیماری‌هایی است که از شیوع بالایی در میان افراد چاق برخوردار است. چاقی سبب می‌شود توانایی بدن برای استفاده از هورمون انسولین کم شود. در نتیجه قند خون به تدریج افزایش یافته و فرد به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شود.
سرطان یکی از مهم‌ترین بیماری‌های مرتبط با چاقی است. اگرچه مکانیسم ارتباط دهنده بین این بیماری با چاقی به خوبی مشخص نشده است اما مشاهده شده که وزن بالا در افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان موثر است. تحقیقات نشان داده چاقی با سرطان‌های پانکراس (لوزالمعده)، کولون (روده بزرگ)، مری، سینه، اندومتر رحم، کیسه صفرا و کلیه در ارتباط است.
چاقی یکی از علل ابتلا به مشکلات تنفسی مانند آسم و آپنه خواب است. در افرادی که از چاقی رنج می‌برند در مقایسه با افرادی که وزن طبیعی دارند احتمال بروز بیماری‌های تنفسی ۵۰ درصد بیشتر است. معمولاً به بیماران مبتلا به آپنه خواب توصیه می‌شود اگر چاق هستند وزن خود را کاهش دهند.
چاقی در افزایش فشارخون و افزایش چربی‌های خون نقش پررنگی دارد. در نتیجه افراد چاق بیش از سایرین در معرض ابتلا به بیماری قلبی – عروقی (CVD) قرار دارند.
در افراد چاق معمولاً میزان کلسترول تام، کلسترول بد (LDL) و تری‌گلیسرید بالا و میزان کلسترول خوب (HDL) کمتر از حد طبیعی است.
شکی نیست در افرادی که وزن بالایی دارند احتمال افزایش فشارخون بیشتر است. فشارخون نیرویی است که از طرف خون به دیواره عروق وارد می‌شود. افزایش فشارخون احتمال بروز بیماری قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
وزن بدن قدرت باروری را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اضافه وزن و چاقی می‌تواند سبب اختلال در تخمک‌گذاری و ناباروری شود. چاقی احتمال بروز سقط جنین و سایر مشکلات حین بارداری و زایمان را افزایش می‌دهد.
بین انواع چاقی و مشکلات روانی مانند افسردگی نیز ارتباط وجود دارد. اگرچه مکانیسم دقیق این ارتباط نامشخص است اما گفته می‌شود که چاقی می‌تواند سبب التهاب و بروز تغییراتی در مغز شود.
آشنایی با انواع چاقی:
هنگامی که برای درمان چاقی تمام افراد مبتلا را در یک گروه قرار می‌دهیم ممکن است به نتیجه مطلوب نرسیم. تحقیقات اخیر که در مجله Obesity منتشر شده نشان می‌دهد ۴ نوع چاقی وجود دارد که احتمالاً هر کدام به یک روش درمانی بهتر پاسخ می‌دهند. به اعتقاد محققان یک کودک که در سن ۵ سالگی به چاقی مبتلا می‌شود با فردی که به تدریج و در سن ۶۵ سالگی با این مشکل روبرو می‌گردد، متفاوت است.
در این مطالعه که با هدف شناسایی انواع چاقی انجام شد بیش از ۲۴۰۰ نفر شرکت کردند. اطلاعات مربوط به خصوصیات روانی، الگوی غذا خوردن، تاریخچه وزن و میزان هورمون‌های شرکت کنندگان جمع‌آوری شد.
محققان در این مطالعه موفق به شناسایی ۴ گروه از افراد چاق شدند. در گروه اول میزان قند خون بالا و کلسترول خوب (HDL) پایین بود. ۹۸ درصد افراد در این گروه به دیابت مبتلا بودند.
گروه دوم به اختلال غذا خوردن مبتلا بودند. در ۷ درصد افراد این گروه اختلال پرخوری مشاهده شد. ۶۱ درصد عنوان کردند که کنترلی بر میزان مصرف میان وعده‌های خود ندارند. ۹۲ درصد افراد نیز در حالیکه گرسنه نبودند اقدام به مصرف غذا می‌کردند.
در گروه سوم شیوع اختلال غذا خوردن اندک بود. به طوریکه ۷ درصد افراد این گروه در حالیکه گرسنه نبودند غذا مصرف می‌کردند.
گروه چهارم در زمان کودکی به چاقی مبتلا شده بودند. میانگین نمایه توده بدنی (BMI) افراد این گروه از میانگین BMI سایر گروه‌ها بالاتر بود. BMI از تقسیم وزن (بر حسب کیلوگرم) بر مجذور قد (بر حسب متر) محاسبه می‌شود.
نتایج این مطالعه نشان داد افرادی که در گروه ۲ و ۳ قرار دارند از جراحی باریاتریک که به منظور درمان چاقی انجام می‌شود بیشترین سود را می‌برند. جراحی باریاتریک به منظور درمان چاقی معمولاً در افرادی انجام می‌شود که BMI بالاتر از ۴۰ دارند.
یافته‌های این مطالعه می‌تواند در شناسایی روش درمانی مناسب برای هر فرد مفید باشد. باید به درستی مشخص شود که با توجه به عوارض ناشی از جراحی کاهش وزن این روش‌ها برای کدام یک از بیماران مفیدتر خواهند بود و در کدام یک از آن‌ها عوارض ناشی از جراحی از فواید آن بیشتر است.
منبع:
Alison E. Field et al. Obesity 2018.
