تغییرات ناخوشایندی که بسیاری از سالمندان با آن ها مواجه می شوند مانند فوت همسر یا سایر نزدیکان و دوستان، بازنشسته شدن، ابتلا به بیماری های مختلف و… سبب می شود این افراد در معرض ابتلا به افسردگی قرار داشته باشند. به همین علت یافتن راهکاری که بتواند به پیشگیری از افسردگی در سالمندان کمک کند بسیار مهم است.
پیشرفت های علم پزشکی سبب شده که در قرن حاضر طول عمر به طور قابل توجهی افزایش یابد. در نتیجه امروزه سالمندان بخش بزرگی از جمعیت جهان را تشکیل می دهند. در سال ۲۰۰۷ میلادی حدود ۱۰/۵ درصد جمعیت جهان از سالمندان تشکیل شده بود. تخمین زده می شود که این میزان تا سال ۲۰۵۰ میلادی تا ۲۲ درصد افزایش یابد.
نقش رژیم غذایی در پیشگیری از افسردگی:
یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار بر سلامت روان نوع رژیم غذایی است. در افرادی که از یک رژیم غذایی سالم پیروی می کنند احتمال ابتلا به افسردگی ۳۵ درصد کمتر است.
میوه ها، سبزیجات، مواد غذایی حاوی امگا ۳ و … اجزای رژیم غذایی سالم را تشکیل می دهند. در حالی که مصرف غذاهای مضری مانند غذاهای فرآوری شده، پرچرب و شیرین فرد را در معرض ابتلا به افسردگی قرار می دهد. این دسته از مواد غذایی ضمن داشتن ترکیبات مضر برای سلامتی فاقد مواد مغذی مورد نیاز بدن می باشند.
ماهی، گردو، آووکادو، دانه بزرک و … حاوی اسید چرب امگا ۳ هستند. تحقیقات نشان داده که این اسید چرب در پیشگیری از افسردگی موثر است. فولات (ویتامین B9) موجود در سبزیجات برگ سبز، حبوبات و غلات کامل نیز می تواند احتمال بروز افسردگی را کاهش دهد.
نتایج یک مطالعه نشان داد افرادی که رژیم غذایی شان سرشار از میوه ها و سبزیجات است در مقایسه با سایرین بیشتر احساس رضایت و خوشنودی می کنند. رژیم غذایی مدیترانه ای که سرشار از میوه، سبزی، ماهی، حبوبات، غلات کامل و روغن زیتون است از بروز افسردگی پیشگیری می نماید.
پروبیوتیک ها باکتری های مفیدی هستند که در برخی مواد غذایی مانند کفیر و ماست یافت می شوند. این ترکیبات هم به سلامت دستگاه گوارش کمک می کنند و هم در حفظ سلامت روان نقش دارند. تحقیقات نشان داده وجود پروبیوتیک ها در رژیم غذایی روزانه اضطراب و استرس را کاهش می دهد.
محققان معتقد هستند که پروبیوتیک های موجود در ماست التهاب بدن را کاهش می دهند. التهاب مزمن می تواند یکی از علل ابتلا به افسردگی، اضطراب و استرس باشد.
شکلات تلخ نیز از جمله خوراکی هایی است که می تواند استرس و علائم افسردگی را کاهش داده و سبب بهبود خلق و خو شود. شکلات تلخ حاوی پلی فنول هایی است که التهاب را در سلول های عصبی کاهش می دهند. این ترکیبات از مرگ سلول های مغزی جلوگیری کرده و جریان خون را در مغز افزایش می دهند. تریپتوفان موجود در این ماده غذایی با ساخت سروتونین سبب بهبود خلق و خو می شود.
ورزش و سلامت روان:
تحقیقات زیادی در مورد فواید ورزش کردن انجام شده است. فعالیت بدنی نه تنها در کنترل وزن موثر است، بلکه می تواند خطر ابتلا به بسیاری از بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی، سکته مغزی، فشارخون بالا، کبدچرب و دیابت نوع ۲ را کاهش دهد. در مطالعه ای که نتایج آن اخیراً منتشر شده محققان متوجه شدند فعالیت بدنی می تواند از بروز افسردگی در سالمندان پیشگیری کند. زیرا ورزش تولید ترکیبات بهبود دهنده خلق و خو را در بدن افزایش می دهد.
گفته می شود فعالیت بدنی با اثری که بر روی ژن های عضلات دارد در نهایت سبب افزایش تولید سروتونین در مغز می شود. سروتونین ترکیبی است که سبب بهبود خلق و خو می شود. در تحقیقات گذشته وجود این مکانیسم در افراد جوان مشاهده شده بود. اما چون با افزایش سن عضلات بدن تحلیل می روند نقش این مکانیسم در سالمندان مشخص نبود. کاهش توده عضلانی یک مشکل رایج در میان سالمندان است.
ورزش و تاثیر آن در پیشگیری از افسردگی:
برای انجام مطالعه حاضر گروهی از مردان سالم که حداقل ۶۵ سال سن داشتند، شرکت کردند. از شرکت کنندگان خواسته شد به مدت ۱۲ هفته، هر هفته یک مرتبه از دوچرخه ثابت استفاده کرده و هر دو هفته یکبار نیز تمرینات قدرتی انجام دهند. نمونه خون و تغییرات عضلات شرکت کنندگان بررسی شد.
نتایج که در مجله American Journal of Physiology-Cell Physiology منتشر شده نشان داد ۱۲ هفته فعالیت بدنی تاثیرات مثبتی بر عضلات آن ها دارد. در نتیجه در سالمندان نیز ورزش کردن از طریق اثر بر عضلات و در نهایت افزایش تولید سروتونین می تواند از بروز افسردگی پیشگیری کند.
یافته های مطالعه فوق اهمیت فعالیت بدنی را به عنوان یک راهکار جهت پیشگیری از افسردگی در سالمندان نشان می دهد.
منبع:
David J. Allison et al. American Journal of Physiology-Cell Physiology 2019.