هدف از غذا خوردن فقط رفع احساس گرسنگی نیست. رژیم غذایی سالم نه تنها در حفظ سلامتی بدن موثر است، بلکه در پیشگیری و درمان بیماری‌ها نیز نقش اساسی بازی می‌کند. افزایش دانش ما در مورد فواید غلات، میوه‌ها، سبزیجات و سایر مواد غذایی می‌تواند پیروی از رژیم غذایی مناسب را آسان‌تر کند.
عادات غذایی ناسالم خطر ابتلا به چاقی را در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان افزایش می‌دهد. حتی در افراد با وزن طبیعی نیز تغذیه ناسالم با افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف و حتی مرگ زود هنگام در ارتباط است.
از بیماری‌هایی که با تغذیه نامناسب در ارتباط هستند می‌توان به بیماری قلبی، فشارخون بالا، دیابت نوع ۲، استئوپروز (پوکی استخوان) و برخی از سرطان‌ها اشاره کرد.
تغذیه نامناسب می‌تواند از طرق مختلف خطر ابتلا به بیماری قلبی – عروقی (CVD) را افزایش دهد. مصرف مواد غذایی سرشار از چربی اشباع و چربی ترانس سبب افزایش کلسترول خون می‌شود. در افرادی که به افزایش کلسترول خون مبتلا هستند احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب (عروق تغذیه کننده قلب) بیشتر است.
از سوی دیگر، تحقیقات نشان داده که مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌تواند به کاهش چربی‌های خون (کلسترول و تری‌گلیسرید) کمک کند.
اگر فشارخون به طور غیرطبیعی افزایش پیدا کند احتمال بروز بیماری قلبی، سکته مغزی و نارسایی کلیوی بیشتر می‌شود. اگر در رژیم غذایی میزان دریافت سدیم (یا نمک) زیاد و میزان دریافت پتاسیم کم باشد، الکل مصرف شود یا فرد چاق باشد، فشارخون افزایش می‌یابد.
علاوه بر نوع غذاهای مصرفی، پرخوری و اضافه وزن نیز از طریق افزایش کار قلب، افزایش فشارخون و افزایش چربی‌های خون احتمال بروز بیماری قلبی را بالا می‌برد.
عوامل تغذیه‌ای می‌توانند سبب لخته شدن خون، سخت شدن دیواره شریان‌ها و انسداد آن‌ها شوند. اسیدهای چرب غیراشباع با چند پیوند دوگانه (PUFA) در پیشگیری از لخته شدن خون و در نتیجه کاهش احتمال بروز بیماری قلبی نقش دارند. این اسیدهای چرب در غذاهای دریایی و مغزهای خوراکی وجود دارند.
بیماری دیگری که تغذیه در بروز آن نقش دارد، سرطان است. کاهش مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده و افزایش مصرف غذاهای حاوی فیبر (غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات) و اجتناب از مصرف الکل می‌تواند از بروز سرطان کولون (سرطان روده بزرگ) پیشگیری کند.
رژیم غذایی سالم که حاوی مقادیر فراوانی غذاهای حاوی فیبر است از بروز سرطان‌های ریه، سینه، رحم، پروستات و پانکراس (لوزالمعده) پیشگیری می‌نماید.
دیابت بیماری مهم دیگری است که با تغذیه در ارتباط است. تحقیقات نشان داد که اضافه وزن عامل مهمی در افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ است. در دیابت نوع ۲ بدن قادر نیست از هورمون انسولین برای کاهش قند خون استفاده کند.
رژیم غذایی مناسب که در آن مصرف غذاهای پرچرب محدود شده و حاوی فیبر فراوان است می‌تواند در پیشگیری از دیابت یا درمان آن نقش داشته باشد.
از آنجاکه ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند بیماری قلبی – عروقی، انواع سرطان و… می‌تواند سبب مرگ افراد در سنین پایین شود، می‌توان نتیجه گرفت که برخورداری از عادات غذایی سالم در افزایش طول عمر موثر است.
فواید غلات برای سلامتی و کنترل قند خون
نتایج حاصل از تحقیقاتی که در مورد رژیم غذایی سالم و سلامتی انجام شده نشان می‌دهد که به طور کلی نوشیدن آب، برخورداری از خواب کافی، مصرف میوه و سبزی تازه و غلات کامل به حفظ سلامتی کمک می‌کند.
غلات یکی از منابع اصلی تامین کننده انرژی مورد نیاز بدن هستند. این مواد غذایی به ۲ صورت غلات کامل و غلات تصفیه شده در اختیار انسان قرار می‌گیرند. از غلات کامل می‌توان به برنج قهوه‌ای، نان سبوس‌دار، جو دوسر و… اشاره کرد. غلات تصفیه شده نیز عبارتند از: برنج سفید، نان تهیه شده با آرد سفید، شیرینیجات، کیک و…
تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که مصرف غلات کامل از بروز بیماری‌های مزمن جلوگیری کرده و خطر مرگ ناشی از تمام علل را کاهش می‌دهد. در نتیجه در افزایش طول عمر موثر است. رژیم غذایی غنی از این مواد غذایی خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری قلبی – عروقی (CVD) را کاهش داده، و به حفظ وزن در محدوده سالم کمک می‌کند.
علیرغم وجود این یافته‌ها همواره این سوال مطرح می‌شود که چرا غلات کامل برای سلامتی انسان مفید هستند؟ در این راستا گروهی از محققان مکانیسم‌های مولکولی موثر در این امر را بررسی کردند.
در این تحقیق به مدت ۱۲ هفته رژیم غذایی سرشار از غلات کامل به شرکت کنندگان داده شد. نتایج نشان داد که بعد از ۱۲ هفته میزان ترکیبات بتائین در بدن این افراد به طور قابل توجهی افزایش یافته بود.
بررسی‌ها نشان داده افزایش میزان ترکیبات بتائین با بهبود متابولیسم گلوکز (قند) مرتبط است. به طوریکه افزایش نوع خاصی از این ترکیبات به نام Pipecolic acid betaine با کاهش میزان قند خون پس از صرف غذا در ارتباط است.
یافته‌های حاصل از مطالعه فوق دانش ما را در مورد علت مفید بودن غلات کامل افزایش می‌دهد. با این حال، لازم است در مطالعات آینده جزئیات بیشتری در مورد این مکانیسم‌ها مشخص شود.
منبع:
Olli Kärkkäinen et al. The American Journal of Clinical Nutrition 2018.
