در قسمت اول این مقاله با عنوان " تغذیه در کنترل درد عصبی دیابت (۱)" ، به سه نکته اساسی در کنترل درد و آسیب های عصبی در ناحیه دست و پای دیابتی ها اشاره شد. این توصیه ها عبارت بودند از:
* یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
* وعده های غذایی خود را در طی روز توزیع کنید.
* از کربوهیدرات های پیچیده استفاده کنید.
در ادامه، توجه شما را به ۴ توصیه ی مهم دیگر تغذیه ای در کنترل دردهای عصبی دیابت جلب می نماییم:
۴- حجم وعده های غذایی را کنترل نمایید.
اکثر افراد زمانی که از مقدار واحدهای غذایی مطلع می شوند، تعجب می کنند. در واقع آن ها باورشان نمی شود که یک واحد کربوهیدرات یعنی فقط یک برش نان یا نصف لیوان جو پخته؛ یا این که یک واحد از غلات خشک، فقط سه چهارم لیوان است. هر یک واحد از گوشت ها (گوشت قرمز، ماهی یا مرغ) نیز کمتر از ۱۰۰ گرم است که مقدار پخته ی آن تقریبا به اندازه یک نوار کاست است.
هدف از بیان این واحد ها این است که دانش تغذیه ای خود را افزایش دهید و بدانید که اگر یک روز به دلیل خاصی غذای خود را دو برابر کردید، در روز بعد آن را از برنامه ی غذایی خود کم کنید.
چگونه می توانید حجم وعده های غذایی بزرگ را کنترل نمایید؟
* مقدار غذای اصلی را زمانی که بیرون غذا می خورید، نصف کنید یا به جای غذای اصلی، یک ظرف کوچک سالاد و یا یک پیش غذا میل کنید.
* یک کتاب جیبی رژیم غذایی دیابت همراه خود داشته باشید تا به مقدار واحدهای غذاهای جدیدی که با آن ها برخورد می کنید، مانند میوه ها و سبزیجات پی ببرید.
* یک سری جدید از فنجان ها و قاشق های اندازه گیری خریداری کنید و آن ها را روی کابینت نگهداری کنید تا انگیزه بیشتری برای اندازه گیری واحدها داشته باشید.
۵- از مصرف الکل اجتناب کنید.
طبق نظر انجمن متخصصین دیابت آمریکا، الکل برای اعصاب مثل سم است.
کبد شما دو وظیفه اصلی دارد:
الف) سم هایی مانند الکل را از بدن شما پاک می کند.
ب) کربوهیدارت را به قند خون مورد استفاده برای بدن تبدیل می کند.
ولی مصرف الکل، کبد شما را از انجام وظیفه اصلی باز می دارد و تا زمانی که الکل از جریان خون پاک نشود، کبد نمی تواند مقدار قند خون را تنظیم کند، به همین دلیل قند خون شما دچار نوسانات می شود. لذا اگر مبتلا به نوروپاتی دیابتی هستید، نوشیدن الکل می تواند درد، سوزش و سایر علائم عصبی آن را تشدید کند.
انجمن دیابت آمریکا به افراد مبتلا به نوروپاتی پیشرفته توصیه می کند که به هیچ وجه از الکل استفاده نکنند، زیرا ممکن است حتی با مصرف خیلی کم الکل، آسیب عصبی ایجاد گردد.
افرادی که دچار این مشکل هستند، چگونه می توانند به خودشان کمک کنند؟
* انواع آب معدنی ها را به همراه آب لیمو، آب لیمو ترش تازه و آب پرتقال امتحان کنید.
* یک نوشیدنی مطلوب تهیه کنید. مخلوطی از آب گوجه فرنگی همراه با مقداری سس تند فلفل، آب لیمو، سبزیجات خشک و ساقه های کرفس تازه تهیه کرده و نوشیدنی مذکور را میل کنید.
۶- چربی کمتری مصرف کنید.
مطالعات انجام شده نشان می دهند که از هر ۱۰ نفر فرد مبتلا به دیابت نوع ۲، ۹ نفر اضافه وزن دارند. کاهش وزن می تواند قند خون را کاهش داده، انرژی بیشتری به شما دهد، بار اضافی روی پاها را سبک کند و خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی را کاهش دهد.
شما برای مشاهده آثار مطلوب کاهش وزن در بهبود اختلالات عصبی دیابت، می توانید فقط با کاهش ۱۰درصد از وزنتان، موفقیت های قابل توجهی به دست آورید.
سعی کنید دریافت چربی را در حد ۳ تا ۵ واحد در روز حفظ کنید( یا در حدی که پزشک تان به شما توصیه کرده است). به یاد داشته باشید که یک واحد چربی، معادل با یک قاشق مرباخوری روغن جامد یا مارگارین یا روغن مایع گیاهی است.
چگونه چربی کمتری دریافت کنید؟
* این روزها در هر مغازه ای، مواد غذایی کم چرب یافت می شوند. ولی باید برچسب های مواد غذایی را به دقت بخوانید تا ببینید که چند گرم چربی در هر واحد غذایی که استفاده می کنید، وجود دارد.
* هر چقدر هم که وقت ندارید، باید از مصرف فست فودها خودداری کنید. مصرف یک وعده فست فود می تواند چربی ای معادل با میزان مجاز مصرف چربی در یک هفته را به بدن شما وارد نماید.
* خود را با غذاهایی مانند سوپ های کم چرب، سالادهایی با چاشنی های کم چرب و سبزیجات خام سیر کنید، غذاهایی که ذائقه شما را با طعم ها و بافت های مختلف خود ارضا می کنند.
۷- ذائقه ی شیرینی دوست خود را اصلاح نمایید.
واقعیت آن است که بیماران دیابتی بیش از حد معمول از خوارکی های شیرین استفاده می نمایند، در حالی که بدن آن ها در سوخت و ساز مقدار قند طبیعی دریافتی نیز دچار اشکال است. با کاهش قند خوراکی هم، می توانید از غذا خوردن لذت ببرید، فقط مدتی طول می کشد که به آن عادت کنید.
سعی کنید مصرف قند و شکر را به کمتر از ۱۰ گرم در روز کاهش دهید. هر چقدر بیشتر از قندهای ساده استفاده نمایید، بیشتر به آنها وابسته می شوید.
چگونه ذائقه ی خود را اصلاح نمایید؟
* میزان قند و شکر مصرفی برای چای صبحانه را نصف کنید. اگر در طی روز زیاد چای می نوشید، آن را بدون قند و یا نهایتا با ۳ تا ۴ عدد توت خشک، نوش جان کنید.
* برچسب مواد غذایی رژیمی (مثل آدامس بدون قند، یا نوشابه رژیمی) را که ادعا می کنند بدون قند (sugar free) هستند، به دقت بخوانید. علاوه بر قند معمولی که برای دیابتی ها مضر است، قند میوه ها (فروکتوز) نیز اثرات مضری بر روی کنترل قند خون دارند.
* وجود قند طبیعی در عسل و خرما و کشمش به این معنا نیست که افراد دیابتی می توانند هر چقدر که خواستند از آنها بخورند، بلکه هنگام مصرف این مواد غذایی نیز باید مراقب باشند. میزان مجاز مصرف این مواد غذایی را از پزشک خود بپرسید.
* قندهای رژیمی و مواد غذایی حاوی آنها نیز باید به طور کلی، کم مصرف شوند، زیرا ذائقه شیرینی دوست شما را تغییر نمی دهند (یعنی آن را کم نمی کنند).
در پایان به یاد داشته باشید که با آرامش و با لذت غذا بخورید. به این ترتیب تمایل کمتری به پرخوری ناشی از استرس خواهید داشت و طعم و مزه غذاها را احساس خواهید کرد. با این کار اعصاب شما نیز آرام خواهند شد.
