دیابت نوع ۱ متداول‌ترین نوع دیابت در بین کودکان و نوجوانان است. سه چهارم موارد ابتلا به این نوع دیابت قبل از ۱۸ سالگی تشخیص داده می‌شود.
دیابت نوع ۱ که در گذشته دیابت جوانان نامیده می‌شد، زمانی رخ می‌دهد که پانکراس (لوزالمعده) قادر به تولید انسولین نباشد. در غیاب انسولین قند (گلوکز) از خون وارد سلول‌ها نشده و میزان قند خون افزایش می‌یابد. کودکان و نوجوانان مبتلا به دیابت نوع ۱ به منظور کنترل بیماری نیاز به تزریق انسولین، رژیم غذایی مناسب، ورزش و اندازه‌گیری منظم قند خون دارند.
رژیم غذایی مناسب برای کودکان و نوجوانان مبتلا به دیابت نوع ۱
• در کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱ همانند افراد سالم بیشترین میزان انرژی مورد نیاز روزانه از کربوهیدرات‌ها تامین می‌شود. در این کودکان کربوهیدرات ۵۰ تا ۶۰ درصد، چربی ۲۵ تا ۳۰ درصد و پروتئین ۱۰ تا ۲۰ درصد انرژی دریافتی روزانه را شامل می‌شوند.
• کربوهیدرات در اغلب مواد غذایی از جمله نان و غلات، سبزیجات، میوه‌ها و لبنیات یافت می‌شود. کربوهیدرات انرژی مورد نیاز کل بدن و به ویژه مغز را تامین می‌کند.
توصیه می‌شود کودکان مبتلا به دیابت از کربوهیدرات‌های پیچیده مانند سبزیجات غیرنشاسته‌ای و غلات کامل استفاده کنند. فیبر و سبوس موجود در این نوع مواد غذایی به کنترل قند خون کمک می‌کنند. در مقابل، مصرف کربوهیدرات‌های ساده مانند نان سفید، شیرینی، کیک و آبنبات باید محدود شود. زیرا به سرعت قند خون را افزایش می‌دهند.
• به منظور حفظ قند خون کودک در محدوده طبیعی می‌توان از روش شمارش کربوهیدرات در هر وعده غذایی استفاده کرد. سپس میزان انسولین مصرفی را بر اساس مقدار کربوهیدرات خورده شده تزریق نمود. روش دیگر آن است که کودک همواره در هر وعده غذایی مقدار مشخصی کربوهیدرات که از قبل مشخص شده، مصرف کند.
• دریافت مواد غذایی شیرین مانند شیرینی، کلوچه، آبنبات و نوشابه که به سرعت قند خون را افزایش می‌دهند، باید محدود شود. البته لازم نیست کودک در مواقع تولد و یا جشن‌ها از مصرف این نوع خوراکی‌ها محروم شود. بلکه می‌توان با شمارش کربوهیدرات و تنظیم مقدار انسولین تزریقی بر اساس آن، مقدار مشخصی از این خوراکی‌ها را به کودک داد.
• سبزیجاتی مانند خیار و کرفس حاوی مقادیر بسیار کمی‌کربوهیدرات بوده و تاثیر زیادی بر قند خون کودک نخواهند داشت.
• بیماران مبتلا به دیابت در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند. بنابراین در رژیم غذایی کودک باید غذاهای پرچرب که حاوی مقادیر زیاد کلسترول، چربی اشباع و چربی ترانس هستند، محدود شود. از جمله این مواد غذایی می‌توان به گوشت و لبنیات پرچرب، فست‌فودها و غذاهای سرخ شده اشاره کرد.
• مصرف زیاد نمک سبب افزایش فشارخون می‌شود. بنابراین باید از مصرف غذاهای شور و پرنمک خودداری شود.
• از میان‌وعده‌های سالم می‌توان به پنیر کم چرب، تخم‌مرغ آبپز و آجیل خام اشاره کرد.
• بهتر است کودک در زمان‌های مشخص غذا بخورد و انسولین تزریق نماید. مصرف ۳ وعده غذای اصلی و ۳ میان‌وعده کوچک توصیه می‌شود.
• ورزش برای همه، حتی کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱، مفید است. والدین باید کودک را به انجام فعالیت بدنی تشویق کرده و وی را در این زمینه همراهی نمایند. فعالیت بدنی باید بخشی از برنامه روزانه کودک باشد.
به خاطر داشته باشید که فعالیت بدنی معمولا‌ً قند خون را کاهش می‌دهد. این اثر می‌تواند تا ۱۲ ساعت پس از ورزش دیده شود. اگر کودک به تازگی فعالیت بدنی را آغاز کرده است، لازم است در روزهای اول قند خون وی بیشتر از مواقع عادی اندازه‌گیری شود تا واکنش بدن نسبت به ورزش سنجیده شود. گاهی اوقات لازم است با شروع فعالیت بدنی مقدار غذای مصرفی و یا مقدار انسولین تزریقی کودک تغییر کند تا از افت قند خون بعد از فعالیت بدنی جلوگیری شود.
