رژیم غذایی سالم و متعادل در دوران بارداری به تامین نیازهای تغذیه‌ای مادر و جنین کمک می‌کند. در این دوران نیاز مادر به دریافت انرژی و برخی از مواد مغذی افزایش می‌یابد که معمولاً باید این افزایش نیاز از طریق رژیم بارداری تامین شود. البته این امر بدین معنا نیست که مادر باید به اندازه دو نفر غذا بخورد. در حقیقت زنان باردار باید در این دوران (به خصوص سه ماهه دوم و سوم) به طور میانگین حدود ۳۰۰ کیلوکالری انرژی دریافتی روزانه خود را زیاد کنند تا میزان افزایش وزن دوران بارداری طبق دستورالعمل‌ها اتفاق افتد. در اغلب افراد نیازی نیست انرژی دریافتی در سه ماهه اول افزایش یابد.
میزان افزایش وزن دوران بارداری
میزان افزایش وزن دوران بارداری به نمایه توده بدنی (BMI) مادر قبل از باردار شدن و تعداد جنین‌ها بستگی دارد. BMI از تقسیم وزن بر مجذور قد به دست می‌آید. در زنانی که قبل از بارداری وزن مناسبی داشته‌اند (BMI بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۹) توصیه می‌شود ۱۱ تا ۱۶ کیلوگرم وزن اضافه کنند. میزان افزایش وزن توصیه شده برای زنان کم وزن (BMI کمتر از ۱۸/۵) ۱۲ تا ۱۸ کیلوگرم، زنان مبتلا به اضافه وزن (BMI بین ۲۵ تا ۲۹/۹) ۷ تا ۱۱ کیلوگرم، زنان چاق (BMI≥ ۳۰) پنج تا ۹ کیلوگرم و برای مادرانی که جنین دوقلو دارند حدود ۷ تا ۲۰ کیلوگرم است.
قسمت اعظم افزایش وزن دوران بارداری باید در سه ماهه دوم و سوم حاصل شود. به طوری که در این زمان هر هفته به طور میانگین وزن مادر ۰/۵ کیلوگرم افزایش می‌یابد. افزایش وزن هفتگی برای زنان مبتلا به اضافه وزن یا چاقی حدود ۲۵۰ گرم و برای زنان با جنین دوقلو به طور میانگین ۷۵۰ گرم در هفته است. ممکن است در سه ماه اول در برخی از زنان به علت افزایش حس گرسنگی و یا تجمع مایعات در بدن وزن افزایش و در برخی دیگر به علت تهوع کاهش یابد.
وزن مناسب برای مادران باردار از اهمیت زیادی برخوردار است. افزایش وزن بیش از حد در این دوران شانس ابتلای کودک به چاقی و پرفشاری خون را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، اگر وزن کمتر از مقادیر توصیه شده افزایش یابد کودک با وزن کم متولد می‌شود. این امر احتمال ابتلای کودک به دیابت یا بیماری قلبی را در دوران بزرگسالی افزایش می‌دهد.
به زنانی که قصد باردار شدن دارند توصیه می‌شود قبل از بارداری در صورت لزوم وزن خود را کاهش دهند. شروع بارداری با وزن مناسب از بروز پرفشاری خون در مادر جلوگیری کرده و نیاز به سزارین را کاهش می‌دهد.
نکاتی برای حفظ وزن مناسب برای مادران باردار
به منظور حفظ وزن مناسب برای مادران باردار و پیشگیری از اضافه وزن شدید در این دوران باید مصرف مواد غذایی زیر محدود شود:
• از مصرف غذاهای سرخ شده و پرچرب اجتناب کنید. اگر بیرون از منزل غذا می‌خورید انواع کم چرب غذاها را انتخاب نمایید. به عنوان مثال، می‌توانید از گوشت‌های کباب شده استفاده کنید.
• از مصرف لبنیات پرچرب اجتناب نمایید.
• مصرف شرینی‌جات و نوشیدنی‌های شیرین را محدود کنید. به جای این دسته از مواد غذایی در طی روز میوه و سبزیجات مصرف کنید.
• چربی‌ها و روغن‌ها (روغن‌های پخت و پز، کره، سس و بستنی) را به میزان متعادل استفاده کنید.
• به جای سرخ کردن مواد غذایی از روش کباب کردن، بخارپز کردن و گریل کردن استفاده کنید.
• برای آن که بتوانید هوس‌های غذایی خود را در این دوران کنترل کنید اجازه ندهید در طی روز خیلی گرسنه شوید. برای دستیابی به این هدف باید وعده‌ها و میان وعده‌های خود را در ساعات مشخص و منظمی مصرف نمایید. مصرف غذاهای حاوی پروتئین (مانند تخم‌مرغ) به همراه کربوهیدرات پیچیده (مانند نان سبوس‌دار) نیز به ایجاد حس سیری کمک می‌کند.
• انجام ورزش متوسط می‌تواند به سوزاندن کالری‌های اضافی کمک کند. معمولاً زنان باردار می‌توانند پیاده‌روی یا شنا را به برنامه روزانه خود بیفزایند. با این حال، قبل از انجام هر نوع فعالیت بدنی با پزشک خود مشورت نمایید.
