آلودگی هوا و بیماری قلبی – تاثیر آلودگی هوا بر قلب

در گذشته ابتلا به بیماری‌های عفونی و واگیردار نقش پررنگی در مرگ و میرها داشت. اما امروزه به علت تغییراتی که در جوامع رخ داده نوع بیماری‌های شایع نیز تغییر کرده است. به طوری که بیماری قلبی، به همراه سرطان، در ابتدای لیست علل مرگ و میر قرار گرفته‌اند. نتایج تحقیقات بیانگر ارتباط آلودگی هوا و بیماری قلبی است.

طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان جهانی بهداشت (WHO) بیماری قلبی – عروقی (CVD) علت مرگ ۳۱ درصد مردم جهان است. برآوردها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۳۰ تعداد موارد مرگ ناشی از CVD به حدود ۲۳ میلیون نفر خواهد رسید. این بیماری جزء پرهزینه‌ترین بیماری‌های مزمن به شمار می‌رود.

طیف وسیعی از بیماری‌ها شامل نارسایی قلبی مادرزادی، سکته قلبی، عفونت دیواره قلب، فشارخون بالا، سکته مغزی و … به عنوان بیماری قلبی – عروقی شناخته می‌شوند. معمولاً برای درمان این بیماری‌ها از داروها و گاهی اوقات جراحی کمک گرفته می‌شود.

در مورد عوامل ابتلا به بیماری قلبی مطالعات زیادی انجام شده است. برخی محققان ارتباط بین آلودگی هوا و بیماری قلبی را نشان داده‌اند. در برخی از مطالعات دیابت نوع ۲، مصرف سیگار، افزایش سن و سابقه ابتلا به CVD در خانواده با بیماری قلبی مرتبط دانسته شده‌اند.

اضافه وزن و چاقی، چاقی شکمی و افزایش کلسترول خون (به خصوص کلسترول بد یا LDL) از مهم‌ترین عوامل ابتلا به بیماری قلبی به شمار می‌روند.

رژیم غذایی نیز در بروز یا پیشگیری از بیماری قلبی موثر است. پرخوری، مصرف زیاد چربی‌ها، فست فودها، گوشت‌های فرآوری شده، غذاها و نوشیدنی‌های شیرین احتمال ابتلا را افزایش می‌دهند. اما مصرف منابع غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان مانند انواع میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند از بروز آن پیشگیری نمایند.

در مکان‌هایی که میزان آلودگی هوا بالا است معمولاً سر و صدای زیادی که از وسایل نقلیه ناشی می‌شود، وجود دارد. نه تنها بین آلودگی هوا و بیماری قلبی ارتباط وجود دارد، بلکه سر و صدای ناشی از اتومبیل‌ها، قطار و هواپیما نیز می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی – عروقی (CVD) را افزایش دهد.

در مطالعه‌ای محققان خطرات آلودگی هوا و سر و صدای ناشی از وسایل نقلیه را به طور همزمان بر روی مرگ ناشی از حمله قلبی بررسی کردند.

منظور از حمله قلبی شرایطی است که طی آن رگ‌های خونی مسدود شده و خون‌رسانی به عضله قلب کاهش پیدا می‌کند. در این حالت اکسیژن و مواد مغذی به میزان کافی به بافت قلب نرسیده و عملکرد این بافت مهم مختل می‌شود.

این مطالعه در سوییس و با هدف بررسی ارتباط آلودگی هوا و بیماری قلبی انجام و نتایج آن در سال ۲۰۱۸ در مجله European Heart Journal منتشر شد. در این راستا اطلاعات مربوط به مرگ‌هایی که بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ در این کشور رخ داده بود، مورد بررسی قرار گرفت.

در مطالعه فوق بررسی تاثیر آلودگی هوا بر قلب نشان داد که افزایش میزان ذرات معلق ریز (PM2.5) هوا در طولانی مدت خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد. قطر این ذرات ریز تقریباً یک سوم قطر موی انسان است.

همچنین مشخص شد که سر و صدای ناشی از وسایل حمل و نقل در افزایش خطر بروز حمله قلبی نقش دارد. احتمال بروز حمله قلبی در افرادی که هم در معرض آلودگی هوا و هم در معرض سر و صدا قرار داشتند بیشتر از سایرین بود.

یافته‌های فوق نشان می‌دهد که آلودگی هوا و سر و صدا اثرات منفی یکدیگر را تقویت می‌کنند. بنابراین توصیه می‌شود که به منظور حفظ سلامت جامعه هر دوی این عوامل باید همزمان مورد توجه قرار گرفته و نسبت به رفع آن‌ها اقدام شود.

وجود هر نوع ماده آلاینده در هوا می‌تواند سلامت و کیفیت زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. ذرات معلق موجود در هوا یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر سلامتی هستند.

در این میان ذرات معلق که اندازه آن‌ها کمتر از ۲/۵ میکرون است (PM2.5) بیشترین تاثیر مخرب و مرگبار را بر انسان دارند. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که بین مواجه با PM2.5 و مرگ ناشی از بیماری قلبی ارتباط وجود دارد.

دستگاه تنفسی نیز از جمله اندام‌های مهم بدن است که با ذرات معلق در ارتباط می‌باشد. آلودگی هوا در افراد سالم احتمال بروز مشکلات تنفسی را افزایش داده و در بیماران مبتلا به بیماری تنفسی شدت علائم را بالا می‌برد.

چشم‌ها، پوست و مو نیز تحت تاثیر آلودگی هوا قرار می‌گیرند. چشم‌ها در هنگام آلوده بودن هوا دچار سوزش و آبریزش می‌شوند. طبق گفته متخصصان پوست بین آلاینده‌های موجود در هوا با اگزمای پوستی رابطه مستقیم وجود دارد. آلودگی هوا خشکی پوست، آکنه، خشکی لب‌ها و … را نیز تشدید می‌کند.

بیماری دیگری که با شهرنشینی و آلودگی مرتبط است، سرطان می‌باشد. آلودگی هوا می‌تواند خطر ابتلا به سرطان، به خصوص سرطان ریه، را افزایش دهد.

خطرات آلودگی هوا کودکان را نیز بی‌نصیب نگذاشته است. به طوری که طبق گزارش اعلام شده توسط WHO در سال ۲۰۱۶ آلودگی هوا به مرگ حدود ۵۴۳ هزار کودک زیر ۵ سال منجر شده است.

منبع:

Harris Héritier et al. European Heart Journal 2018.